نالترکسون،داروی ترک اعتیاد به الکل و مواد مخدر:مزایا و محدودیت ها

اعتیاد به شیشه، الکل، هروئین یا داروهای مسکن یا شاهد اعتیاد یکی از عزیزان بودن،‌ مشکلی پیچیده و ناامید کننده است، که البته بدون راه‌حل نیست. برای بسیاری از افرادی که در دام اعتیاد افتاده‌اند، درمان با نالترکسون راهکاری موثر است. نالترکسون عملکرد سیستم پاداش مغزی مربوط به سوءمصرف الکل و مواد مخدر را مختل می‌کند، و به این ترتیب میل به مصرف مواد را کاهش می‌دهد.

نالترکسون چیست؟

نالترکسون دارویی پرکاربرد برای درمان وابستگی به الکل یا مراقبت پس از درمان مانند هروئین و داروهای مسکن و خواب‌آور است. نالتروکسان متعلق به دسته‌ای از داروها به نام آنتاگونیست‌های مواد مخدر است، یعنی این که نالترکسون مانع از اثر گذاشتن مواد مخدر بر مغز می‌شود و به این ترتیب بیمار دیگر میلی به مصرف مواد مخدر یا الکل ندارد. قرص نالترکسون را می‌توان به صورت روزانه مصرف کرد، البته می‌توان آمپول نالتروکسن را ماهی یک بار تزریق کرد. درمان اعتیاد با نالترکسون بر این اصل استوار است که اگر فردی میلی به مصرف الکل یا مواد مخدر نداشته باشد، دیگر انگیزه‌ای برای ادامه سوءمصرف نخواهد داشت. نالترکسون در شکل‌های مختلف و با نام‌های تجاری زیر عرضه می‌شود:

• ReVia
• Depade
• Vivitrol

نالترکسان در طرح درمان دارویی ترک اعتیاد مصرف می‌شود. درمان دارویی اعتیاد معمولاً در کنار رفتار درمانی یا مشاوره انجام می‌شود. از مزایای درمان دارویی اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش رفتارهای اجباری وادار کننده به سوءمصرف مواد مخدر
• کاهش میل به مصرف مواد
• تسکین ناراحتی ناشی از خماری یا محرومیت از مواد در زمان مصرف نکردن مواد

درمان دارویی ترک اعتیاد، برخلاف نظر مخالفین، یک اعتیاد را جایگزین اعتیاد دیگر نمی‌کند. درمان دارویی بخشی از برنامه ترک اعتیاد است که بسیاری از بیماران را از منجلاب اعتیاد نجات داده است. داروهای درمان ترک اعتیاد وابستگی به مواد مخدر را از بین می‌برد، و اگر داروها مطابق دستور مصرف شود، اعتیاد جدیدی ایجاد نمی‌شود. در واقع در صورت مصرف آنتاگونیست‌های مواد مخدر، از قبیل نالترکسون، اعتیاد به دارو اصلاً نگران کننده نیست.

نالتروکسن فقط یکی از داروهای اصلی است که برای درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل توصیه می‌شود. متادون و بوپرنورفین داروهای دیگری هستند که برای درمان ترک اعتیاد مصرف می‌شوند.

مکانیسم اثر نالترکسان با داروهای فوق متفاوت است. نالترکسون به جای آن که گیرنده‌های مواد مخدر در بدن را فعال کند، این گیرنده‌ها را مسدود می‌کند. زمانی که این گیرنده‌ها مسدود می‌شود، مواد دیگر نمی‌توانند آن را فعال کنند و به این ترتیب بیماری که نالترکسون مصرف می‌کند، اثر کامل مواد مخدر یا الکل را حس نخواهد کرد. در واقع ترک اعتیاد با نالترکسون بر این اصل مبتنی است که اگر فرد از مصرف الکل یا مواد مخدر لذت نبرد، دیگر انگیزه‌ای برای ادامه مصرف نخواهد داشت. در نتیجه میل به مصرف مواد به مرور سرکوب می‌شود و معتاد دیگر حس خوبی درباره مواد نخواهد داشت.

نقاط قوت و ضعف درمان اعتیاد با نالتروکسن

در مقایسه با انواع دیگر داروهای درمان ترک اعتیاد به الکل و مواد مخدر، نالترکسون مزایای متعددی دارد. نالتروکسن به دلایل زیر، یکی از داروهای پرطرفدار در درمان دارویی ترک اعتیاد است:

• چنانچه دارو طبق دستور پزشک مصرف شود، کاملاً ایمن و موثر است.
• نالترکسون اعتیادآور نیست، بنابراین بیمار می‌تواند هر زمان که خواست، مصرف دارو را قطع کند، بدون آن که دچار علائم خماری شود و لازم نیست که دوز دارو را به تدریج کاهش داد.
• مصرف نالتروکسان نشئگی یا مشکلات تنفسی به دنبال ندارد.
• نالتروکسن دارویی طولانی اثر است، به ویژه اگر به صورت ماهانه تزریق شود.
• به راحتی به گیرنده‌های مواد مخدر متصل می‌شود.
• مصرف آن برای افراد علاقه‌مند به ترک کردن هر نوع مواد مخدر و یا الکل مفید است.
• نالترکسون افسردگی ایجاد نمی‌کند، هرچند برخی بیماران تغییرات رفتاری را در زمان مصرف تجربه می‌کنند.

البته نالترکسون به عنوان بخشی از درمان دارویی ترک اعتیاد معایبی نیز دارد که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

درمان ترک اعتیاد با نالترکسون برای چه کسانی مناسب است؟

قبل از آن که درمان دارویی اعتیاد با نالتروکسن شروع شود، باید غربالگری‌های لازم انجام شود و پزشک از مناسب بودن این روش درمان مطمئن شود. بهترین متقاضیان درمان ترک اعتیاد با نالترکسون افرادی هستند که:

• سم‌زدایی الکل و مواد مخدر را به پایان رسانده‌اند. معمولاً آزمایش اعتیاد برای تشخیص مصرف فعال مواد انجام می‌شود تا بیمار در زمان مصرف نالترکسون، دچار علائم خماری نشود.
• اگر تحت درمان قرار نگیرند، ممکن است دوباره معتاد شوند.
• انگیزه لازم را برای ترک اعتیاد و پاک ماندن و دوری از مواد مخدر و الکل دارند.
• پس از مصرف دیگر داروهای ترک اعتیاد، مانند متادون یا بوپرنورفین دوباره معتاد شده‌اند.
• مواد مخدر را برای مدتی کوتاه یا در مقدار کم مصرف کرده‌اند.
• در حال حاضر داروهای دیگر ترک اعتیاد را مصرف می‌کنند، اما تمایل دارند که دارو را به نالترکسون تغییر دهند.

شروع درمان ترک اعتیاد با نالترکسون

پس از آن که پزشک مطمئن شد که درمان با نالترکسون مشکلی را برای بیمار ایجاد نمی‌کند، درمان شروع می‌شود. برخی بیماران زمانی درمان را شروع می‌کنند که هنوز الکل و یا مواد مخدر مصرف می‌کنند. در این شرایط درمان در چند مرحله انجام می‌شود، پروتکل درمان با نالترکسون معمولاً شامل مراحل زیر است:

• ارزیابی نیازهای بیمار در زمان مصرف دراو
• غربالگری سم‌شناسی (خون، تنفس یا ادرار) برای تعیین سطح فعلی مواد در بدن بیمار
• معاینه بالینی برای تشخیص مشکلات و عارضه‌هایی مانند ناراحتی کبدی که می‌تواند مصرف نالترکسون را پیچیده کند.
• سم‌زدایی الکل و مواد مخدر
• مصرف کنندگان مواد مخدر را می‌توان با مخلوط بوپرنورفین یا نالوکسون (سابوکسون) به مدت چند روز درمان کرد و سپس دوز دارو را به تدریج با توجه به نیازهای بیمار کاهش داد تا بیمار مجبور به تحمل علائم خماری نباشد.
• درمان با مصرف نالتروکسان 25 میلی گرمی خوراکی شروع می‌شود.
• درمان با مصرف نالترکسون 50 میلی گرمی خوراکی شروع می‌شود.
• اگر بیمار داروی خوراکی را به خوبی تحمل کند، آمپول درون عضلانی نالتروکسان تزریق می‌شود.

البته بسته به مرکز درمانی ترک اعتیاد و نیازهای بیمار، تفاوت‌هایی در طرح درمان ایجاد می‌شود؛ اما اصول کلی درمان ترک اعتیاد به نالتروکسان به شرح فوق است.

ترک اعتیاد بستری یا سرپایی؟

ترک اعتیاد با نالترکسون هم به صورت سرپایی و هم به صورت بستری انجام می‌شود، مزایا و معایب هر روش به وضعیت فعلی بیماری بستگی دارد که می‌خواهد اعتیاد به الکل یا مواد مخدر را ترک کند.

مراقبت پس از درمان

بیماران می‌توانند نالترکسون را به مدت چند روز، چند ماه یا چند سال مصرف کنند. به همین دلیل مراقبت پس از ترک اعتیاد بخش مهمی از درمان دارویی است. سطح مراقبت پس از ترک اعتیاد معمولاً پایین‌تر از درمان اولیه است. برای مثال اگر درمان در مرکز بستری شروع شده باشد، می‌توان بیمار را پس از مراحل اولیه به مرکز سرپایی منتقل کرد.

انواع درمان

رفتاردرمانی بخش مهمی از درمان ترک اعتیاد است. سودمندی چند سبک درمانی مختلف در کنار درمان دارویی با نالترکسون به اثبات رسیده است. بیمارانی که هم تحت درمان دارویی و هم تحت روان درمانی قرار می‌گیرند، نسبت به بیمارانی که فقط از درمان دارویی استفاده می‌کنند، مدت بیشتری پاک می‌مانند. در ادامه متداول‌ترین روش‌های درمان ترک اعتیاد معرفی می‌شود.

 یافتن بهترین روش ترک اعتیاد

اگر خود یا یکی از عزیزان‌تان برای تغییر آماده شده‌اید، یافتن بهترین روش درمان ترک اعتیاد با نالترکسون نقطه شروع خوبی خواهد بود. بهترین روش درمان، روشی است که به کل مشکلات بیمار توجه کند و صرفاً به اعتیاد نپردازد و همچنین متناسب با شرایط خاص هر بیمار تنظیم شود. با عنایت به نکته فوق، درمان‌هایی برایتان سودمند خواهد بود که:

• علاوه بر اعتیاد، به درمان مشکلات روانی نیز بپردازد. بسیاری از افراد درگیر اعتیاد، از اختلالات ذهنی و روانی نیز رنج می‌برند.
• مقتضیات اعتقادات مذهبی، هویت جنسیتی یا جهت‌گیری‌های جنسی را رعایت کند.
• فاصله مرکز درمانی تا خانه مطابق ترجیح، حمایت خانواده و محرک‌های تنش‌زا باشد.
• بتوانید مسئولیت‌های شغلی خود را در مرکز بازپروری مدیریت کنید یا این که مرکز امکانات کافی داشته باشد و کاملاً راحت باشد.
• کارکنان کلینیک و روش درمان ثابت باشند.