تأثیر اعتیاد به مواد مخدر مانند تریاک بر بروز بیماری های قلبی عروقی

سوءمصرف مواد مخدر، چه از نوع غیرمجاز و چه از نوع داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور عوارض متعددی را به دنبال دارد. سوءمصرف مواد مخدر به روش‌های متفاوت بر مغز اثر می‌گذارد و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و خطرناکی را برمی‌انگیزد، به مشکلات اجتماعی و عاطفی دامن می‌زند و وابستگی و اعتیاد ایجاد می‌کند. سوءمصرف مواد مخدر، علاوه بر آسیبی  که به سلامت روانی و رفتاری وارد می‌کند، به روش‌های مختلف به بدن نیز آسیب می‌زند، مواد مخدر برای اندام‌های حیاتی مضر است و سلامت جسمی را به خطر می‌اندازد. سوءمصرف بعضی مواد مخدر آسیب جبران ناپذیری را به سیستم قلبی عروقی وارد می‌کند، سیستم قلبی عروقی شامل قلب، سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها و مویرگ‌هایی است که خون را در سراسر بدن به جریان درمی‌آورد، مواد مغذی و اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌ها می‌رساند و دی اکسید کربن و مواد زائد را از آنها دور می‌کند. شدت عوارض جانبی اعتیاد به مواد مخدر و داروهای آرام‌بخش از خفیف تا مرگبار متغیر است و نوع و شدت عوارض به مواد مصرفی و روش مصرف آن بستگی دارد.

تعریف اعتیاد

سوءمصرف مواد مخدر را می‌توان مصرف بیش از حد و یا غیرقابل کنترل و اجباری ترکیباتی تعریف کرد که تغییراتی را در وضعیت عصبی و زیست شیمیایی مصرف کننده ایجاد می‌کنند. سوءمصرف مواد مخدر در درازمدت وابستگی روانی و یا جسمی ایجاد می‌کند. چنانچه این شیوه مصرف اختلال‌هایی را در توانایی عملکردی فرد برای انجام وظایف شغلی یا اجتماعی ایجاد کند، با مشکل اعتیاد مواد مخدر مواجه هستیم. سوءمصرف مواد مخدر عوارض جسمی قبلی را تشدید می‌کند و درمان مشکلات نشأت گرفته از اعتیاد را ضروری می‌سازد. بیماری‌های عفونی یکی از پی‌آمدهای شایع اعتیاد است.

ارتباط میان مواد مخدر و بیماری های قلبی عروقی

مصرف مواد مضر، به ویژه مواد مخدر و الکل، سلامت قلب و یا رگ‌ها را به خطر می‌اندازد و باعث بروز بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. به علاوه اعتیاد برای سلامت عمومی نیز مضر است و طول عمر را کاهش می‌دهد. در این مقاله به بررسی مشکلات احتمالی ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، نقش اعتیاد در ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و اثرات بلع، تزریق یا دیگر شیوه‌های مصرف مواد مخدر بر اختلالات فعلی سیستم قلبی عروقی پرداخته می شود.

رابطه میان مصرف الکل و بیماری‌های قلبی عروقی

افراط در نوشیدن مشروبات الکلی خطر خونریزی (هموراژ) را در رگ‌های خونی مغز افزایش می‌دهد. سوءمصرف الکل منجر به بیماری ماهیچه قلب (کاردیومیوپاتی) می‌شود. همچنین اعتیاد فشار خون را بالا می‌برد. سوءمصرف الکل یکی از عامل‌های خطر ابتلا به فشار خون بالا، به ویژه در افرادی است که به لحاظ ژنتیکی مستعد این عارضه هستند. به بیان دیگر تغییر در ژن آلدئید دهیدروژناز، آنزیم اصلی درگیر در متابولیسم الکل، باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود. در مطالعه‌ای که بر روی 73 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی انجام شد، مشخص گردید که 17.8 % از این بیماران سابقه سوءمصرف الکل یا مواد مخدر داشته‌اند. افراط در نوشیدن الکل و دائم‌الخمر بودن در ابتلا به عارضه‌های قلبی عروقی زیر نیز نقش دارد:

• آریتمی یا ریتم غیرطبیعی قلب
• خونریزی مغزی
• بیماری شریان‌های محیطی
• مرگ ناشی از مشکلات قلبی عروقی حاد

نقش سیگار در ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی

کشیدن سیگار و تنباکو منع قانونی ندارد و حتی از نظر اجتماعی نیز پذیرفته شده است، اما نقش آن در ابتلا به بیماری‌های مختلف و کاهش کیفیت زندگی قابل انکار نیست. استعمال دخانیات در بسیاری موارد ابتلا به اختلالات قلبی عروقی را به دنبال دارد. سیگار کشیدن مکرر و یا بسیار زیاد یکی از عامل‌های خطر بیماری عروق محیطی است. به علاوه سیگار خطر ایسکمی و خونریزی مغزی را نیز افزایش می‌دهد. نیکوتین موجود در سیگار و فراورده‌های جایگزین نیکوتین که برای ترک سیگار تجویز می‌شود، خطر بروز ناراحتی‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.

نقش مواد مخدر در ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی

شکی نیست که مصرف مواد مخدر فرد را در برابر بیماری‌های قلبی عروقی آسیب‌پذیر می‌سازد. در مطالعه‌ای که بر روی 4800 بیمار مصرف کننده‌ای انجام شد که نیاز به بستری شدن پیدا کرده بودند، مشخص شد که بیماری قلبی عروقی دلیل بستری شدن 223 نفر بوده است. ناراحتی قلبی عروقی پس از روان‌پریشی (پسیکوز)، اسکیزوفرنی و افسردگی چهارمین عارضه شایع در میان معتادان است. هپاتیت C، نوعی عفونت ویروسی که سرنگ آلوده یکی از راه‌های انتقال آن است، نیز دیگر عارضه‌ی شایع ناشی از سوءمصرف مواد مخدر است. این عارضه عوارض جدی برای سیستم هپاتیک (کبد) دارد، هرچند گاهی مرتبط با گونه‌های خاصی از کاردیومیوپاتی است. آزمایش نمونه خون گرفته شده از 1355 بیمار  نشان داد که احتمال وجود پادتن ضدهپاتیت ویروس C در خون بیمارانی که سابقه ابتلا به ناراحتی عضلات قلب و نارسایی قلبی دارند، بالاتر است.

مواد مخدر پرمصرف و نقش آنها در بروز بیماری‌های قلبی عروقی

خرید و فروش مواد مخدر در بسیاری از کشورها به دلیل تاثیر در بروز عوارض جانبی متعدد، ایجاد وابستگی، اعتیادآور بودن و افزایش مقاومت بدن غیرقانونی است. منظور از افزایش مقاومت بدن این است که مصرف کننده باید به تدریج ماده بیشتری مصرف کند تا همان اثر قبلی را تجربه کند. این ویژگی‌ها خطر سوءمصرف مواد مخدر را به مرور زمان افزایش می‌دهد. مواد محرک و اوپیات‌ها خطرناک‌ترین مواد مخدر برای سیستم قلبی عروقی هستند که به دلیل مختل کردن تعادل انتقال دهنده‌های معینی به نام کاتکول آمین، در بدن و مغز، خطر اختلالات قلبی و یا عروقی را افزایش می‌دهند. این اختلال باعث ایجاد تغییرات وابسته به دوز مصرف در فشار خون، ناهنجاری در ریتم قلب یا رگ، افزایش خطر لخته شدن خون و تشکیل پلاک در شریان‌ها می‌شود. در نتیجه وضعیت بیمارانی که سابقه ناراحتی قلبی دارند، در اثر مصرف مواد مخدر به طور ناگهانی و البته موقتی وخیم‌تر می‌شود و بیمار، به ویژه در صورت سوءمصرف درازمدت در معرض خطرهایی جدی، مانند حمله قلبی قرار می‌گیرد. در ادامه تأثیر مواد مخدر مختلف بر سلامتی قلب و عروق به طور مفصل تر بررسی خواهد شد:

عوارض سوءمصرف همزمان چند ماده مخدر

مصرف همزمان چند ماده مخدر یکی از نگرانی‌های مربوط به مدیریت بیماری‌های قلبی عروقی است، چرا که مصرف ترکیبی به دلیل ایجاد واکنش‌های بین دو ماده مصرف شده، احتمال بروز عوارض جدی را افزایش می‌دهد، برای مثال مصرف همزمان الکل و مواد مخدر یا داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور بسیار خطرناک است. بعضی از این داروها که برای درمان اختلالات قلبی عروقی تجویز می‌شوند، در ترکیب با الکل عوارض مرگباری را ایجاد می‌کنند. خطر واکنش الکل یا مواد مخدر برای مصرف کنندگان مسن‌تر، که به طور طبیعی بیشتر مستعد ابتلا به بیماری قلبی عروقی هستند، بیشتر است، چون توانایی جذب و متابولیسم این ترکیبات در اثر افزایش سن کاهش می‌یابد. عوارض مربوط به تداخل دارویی و مصرف همزمان چند ماده مخدر عبارت است از:

• افزایش میزان الکل در خون
• آسیب دیدن کبد
• آسیب دیدن دستگاه گوارش و خونریزی
• بالا رفتن خطر بروز عوارض جانبی داروهای قلبی عروقی
• کاهش اثر مواد مصرفی

ماری جوانا یا حشیش ماده مخدر پرطرفدار دیگری است که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد. به نظر می‌آید که مصرف این مواد برای افراد میانسال خطرناک‌تر است، اما صحت این ارتباط هنوز تایید نشده است. همچنین شواهدی در دست است که نشان می‌دهد، حشیش خطر بروز بیماری قلبی عروقی را در جوانان، در حضور عامل‌های خطر یا بدون آن، افزایش می‌دهد.

همین امروز برای ترک اعتیاد اقدام کنید

بسیاری از مواد مخدر غیرقانونی و تجویزی عوارض مخربی برای بدن، به ویژه دستگاه قلبی عروقی دارند که شدت این عوارض از خفیف تا مرگبار و کشنده متغیر است. حتی موادی مانند ماده توهم‌زای سیلوسایبین (قارچ جادویی) نیز که معمولاً عوارض جزئی را به سیستم قلبی عروقی تحمیل می‌کند، باعث تپش قلب و ضربان غیرعادی قلب و حمله قلبی در بعضی مصرف کنندگان می‌شود. ناراحتی‌های قلبی ـ عروقی ناشی از اعتیاد می‌تواند منجر به مرگ مصرف کننده شود و گاهی حتی مصرف کننده تازه‌کار بدون هیچ نشانه هشداری دچار این عارضه‌ها می‌شود و جان خود را از دست می‌دهد. بدیهی است که معتادان به مواد مخدر در معرض خطر بالاتری قرار دارند، چرا که مصرف مداوم در درازمدت بدن را ضعیف‌تر می‌کند. درهر حال غلبه بر اعتیاد به تنهایی کاری دشوار است و اطلاع از عوارض مخرب آن برای کنار گذاشتن این عادت خانمان‌سوز کافی نیست. خوشبختانه مراکز متعددی آماده هستند تا در رهایی از این منجلاب به بیماران کمک کنند.