مخدر سالویا،گیاه در دسترس خطرناک با احتمال توهم زایی و اعتیادآوری
در سالهای گذشته تعداد افرادی که میخواهند با مصرف مخدرهای قانونی به نشئگی برسند، رو به فزونی گذاشته است، در واقع مخدرهای قانونی جایگزین ایمنتری برای مخدرهای غیرمجاز هستند. بعضی از این مواد حتی با عنوان طبیعی نیز به فروش میرسد، چون از گیاه یا مشتقات گیاهی تهیه میشود. سالویا دیوینوروم (Salvia divinorum) یا مریم گلی گیاهی متعلق به خانواده نعناع و گیاه بومی مکزیک جنوبی و دیگر کشورهای امریکای مرکزی و جنوبی است. برگ، ساقه و تخم مریم گلی با پایپ کشیده میشود یا با نوشیدنی مخلوط و خورده میشود. برگ مریم گلی را میتوان جوید یا آن را با آب جوشاند و بخار آن را استنشاق کرد تا اثر توهمزای آن را تجربه کرد.
سالویا دارویی است که اختلال تجزیهای ایجاد میکند و باعث میشود که مصرف کننده از قالب رفتاری معمول خود خارج شود، سوء مصرف سالویا با علائمی مانند خنده غیرقابل کنترل، شنیدن، دیدن یا حس کردن چیزهای غیرواقعی مانند مشاهده روشن رنگها یا شکلها، نامفهوم شدن گفتار، مشکلات حافظه کوتاه مدت و دیگر مشکلات شناختی همراه است، حالت تهوع، تب و لرز، ضربان قلب نامنظم یا سرگیجه نیز از علائم مصرف سالویا است، به علاوه از دست دادن کنترل عملکردهای حرکتی مصرف کننده را در معرض خطر آسیب دیدگی یا تصادف قرار میدهد.
شاید تا به امروز گمان میکردید که این گیاه معمولی خطری نمیتواند داشته باشد ولی حقیقت این است که بسیاری از افراد خصوصاَ جوانان و نوجوانان از آن به عنوان روانگردان استفاده میکنند که میتواند موجب بروز اعتیاد در فرد شود. برای کسب اطلاعات دقیقتر و کاملتر در این باره میتوانید با مشاورین ما در کلینیک ترک اعتیاد دکتر شاه محمدی در ارتباط باشید. برای رزرو وقت مشاوره با شمارههای 02188721329 و 02188662451 تماس حاصل فرمایید.
سالویا یا مریم باکره، گیاه مخدر توهم زا
ماده فعال موجود در گیاه مریم گلی سالوینورین نام دارد که یک ماده روانگردان یا انتوژن است که در اصطلاح تخصصی neoclerodane diterpene نامیده میشود. سالوینورین عمدتاً در برگهای مریم گلی وجود دارد و باید 600 ـ 200 میکروگرم مصرف شود تا وضعیت هوشیاری تغییر کند و توهم شروع شود. مکانیسم اثر مریم گلی برای ایجاد توهم و روانگردان بودن به درستی مشخص نیست. مورفین، هروئین و مواد مخدر دیگر بر گیرندههای مخدر مو، کاپا و دلتای سیستم عصبی مرکزی اثر میگذارند. ال اس دی و پی سی پی که مانند سالویا روانگردان هستند و هوشیاری مصرف کننده را مختل میکنند، بر بیش از 50 نوع گیرنده اثر میگذارند. حال آن که سالویا فقط گیرندههای مخدر کاپا در سیستم عصبی مرکزی را درگیر میکند. به همین دلیل برخی دانشمندان معتقد هستند که سالویا احتمالاً مخدر نیست، چون اعتیاد نتیجه تغییر در گیرندههای مو است، اما با این حالی در مواردی، قطع مصرف آنی مریم گلی باعث ایجاد عوارض در افراد مختلف شده است.
نامهای خیابانی مریم باکره
افراد معتاد بین خود از نامهای دیگری برای اشاره به سالویا استفاده میکنند. متداولترین نامهای خیابانی سالویا عبارت است از:
- نعناع جادویی
- Sally-D
- مریم باکره
- برگ چوپان
- عقل غیبگو
عوارض جانبی سالویا
درست است که مریم گلی با گیرندههای مخدر مغز واکنش میدهد، اما شکی نیست که اثر آن با بقیه مواد مخدر کاملاً متفاوت است. بنابراین عجیب نیست که تحقیقات کافی درباره ماهیت اعتیادآور و عوارض جانبی بلندمدت سوء مصرف آن انجام نشده است. به نظر میرسد که مصرف منظم و مداوم سالویا مقاومت بدن را در برابر این دارو افزایش میدهد، یعنی این که بدن و مغز فرد به مقدار معمول دارو عادت میکند و مصرف کننده باید داروی بیشتری مصرف کند تا همان اثر قبلی به دست آید. مصرف همزمان مریم گلی با مخدرهای دیگر یا الکل کلیه عاملهای خطر تمام مواد مصرف شده را افزایش میدهد و مقاومت نسبت به داروهای دیگر را نیز افزایش میدهد. بعضی از نشانههای نگران کننده سوء مصرف سالویا عبارت است از:
- ایجاد مقاومت نسبت به دارو و افزایش تدریجی میزان مصرف
- مصرف روزانه سالویا
- مصرف همزمان مریم گلی با مواد دیگر به منظور حفظ یا افزایش نشئگی و توهم
- افت تحصیلی، اشتباهات کاری یا کوتاهی در انجام کارهای خانه
- مرموز و گوشهگیر شدن
- تغییرات رفتاری و نشان دادن رفتارهای بیسابقه و غیرقابل پیشبینی
- کاهش یا افزایش اشتها و خوابیدن یا بیدار ماندن در ساعتهای غیرعادی
- بروز رفتارهای پرخطر یا بیشتر دچار سانحه یا آسیب دیدگی شدن
- بیتوجهی به ظاهر
- مشکلات حافظه و تمرکز
بسیاری از داروهای روانگردان اگر در مقدار بالا یا برای مدتی طولانی به طور منظم مصرف شوند، هذیان یا پسیکوز را به دنبال دارند. سوء مصرف گاهی با پارانویا، حملات عصبی و اضطراب شدید همراه است، این حالت میتواند خطرناک باشد. عوارض بلندمدت و پیآمدهای احتمالی سوء مصرف مزمن و مکرر سالویا دقیقاً مشخص نیست، درهر حال مریم گلی دارویی است که عملکرد مغز را مختل میکند و تغییراتی را در شیمی مغز ایجاد میکند. در مطالعهای که بر روی موشهای آزمایشگاهی انجام شد، عوارض مخرب سالوینورین بر حافظه و یادگیری مشخص شد.
نحوه تأثیرگذاری این ماده بر مغز
سالوینورین، ماده فعال سالویا به سلولهای عصبی متصل میشود و ارتباط بین مغز و نخاع را مختل میکند. این پروتئینها خاصیت ضددرد دارند و باعث میشوند که درد جسمی تاحدی تسکین یابد.
سوء مصرف سالویا
سالویا به عنوان دارویی غیرمخدر طبقهبندی میشود، هرچند مطالعات متعدد بیانگر بروز علائم محرومیت از مواد پس از تلاش برای کنار گذاشتن مریم گلی است. مصرف کنندگان وابستگی روانی به داروهای روانگردانی مانند سالویا و ال اس دی پیدا میکنند، یعنی این که هر روز تمایل بیشتری به مصرف مواد پیدا میکنند و نمیتوانند مصرف را به میل خود قطع کنند. سوء مصرف مواد غالباً روشی برای فرار کردن از مشکلات فردی یا غلبه بر عارضههای روانی درمان نشده است. سوء مصرف مریم گلی بیشترین درصد شیوع را در میان مردان 25 ـ 18 سال دارد و سالویا به اندازه قرص اکس در این گروه محبوبیت دارد. دانشجویان بیشتر از دانشآموزان دبیرستانی به مصرف سالویا گرایش دارند و نرخ مصرف در این دو گروه به ترتیب 7 و 6 درصد است. شکایت والدین کودکانی که پس از سوء مصرف سالویا دچار عوارض شدید شدهاند، در گذشته ثبت شده است.
مصرف کنندگان مریم گلی
مصرف سالویا یک مرحله گذرا است. فردی با عاملهای خطر جزئی، عدم سابقه خانوادگی ابتلا به بیماریهای ذهنی یا سوء مصرف مواد مخدر، دسترسی نداشتن به مواد دیگر و دچار شدن به سطح قابل قبولی از استرس یا اضطراب معمولاً یک یا دو بار مریم گلی مصرف میکند. وضعیت زمانی خطرناک میشود که مصرف کننده جوانی که، به دلایلی همچون فروپاشی بنیان خانواده، ابتلا به ناراحتیهای روحی و ذهنی یا تحمل عوارض ناشی از سوء مصرف مواد مخدر یا دسترسی به مواد مخدر یا الکل، در زندگی خود مشکل دارد، سالویا را به عنوان مرهمی برای زخمهای خود انتخاب کند و به این ترتیب نخستین گام را در راه سوء مصرف مواد مخدر خطرناک بردارد. نوجوانان به ویژه در برابر آثار فریبنده و اغوابرانگیز موادی مانند سالویا آسیبپذیراند.
آیا این ماده در آزمایش تشخیص اعتیاد مشخص است؟
مشکل اینجا است که نیمه عمر سالویا بسیار کوتاه است و در شرایط آزمایشگاهی 54 ـ 24 دقیقه اندازهگیری شده است. بنابراین اثر دارو به سرعت از بین میرود و تشخیص آن در آزمایشهای تشخیص اعتیاد دشوار است.
اوردوز سالویا چیست؟
یک گروه پژوهشی فراوردههای مختلف مشتق از مریم گلی را به صورت آنلاین خریداری کرد و سپس آزمایش تجزیه شیمیایی را بر روی این مواد انجام داد. مشخص شد که درصد خلوص تمام فراوردهها یکسان نیست و بنابراین متغیر بودن درصد خلوص خطر اوردوز را به دنبال دارد. پزشکان هیچ پادزهری برای اوردوز سالویا ندارند، بااین حال علائم اوردوز مریم گلی را میتوان با بنزودیازپین برطرف کرد. سالویا در دوزهای بالا باعث بیهوشی میشود.
علائم ترک مصرف مریم باکره
تاکنون فقط چند مورد انگشتشمار در زمینه سندرم علائم محرومیت از مریم گلی گزارش شده است. یک زن مسن قفقازی پس از قطع مصرف سالویا دچار حالت تهوع، استفراغ، اسهال و دیگر علائم گوارشی شده بود، این زن چند سیگار سالویا را هر روز به مدت سه ماه کشیده بود و علائم محرومیت از مواد 48 ساعت بعد از قطع مصرف شروع شده بود. بیمار به مدت سه روز بستری شد. در پژوهشی که بر روی 500 مصرف کننده خوداظهاری سالویا انجام شد، مشخص شد که 80 % از مصرف کنندگان مصرف مریم گلی را برای تجربه حسهای خوشایند آن دوباره شروع میکنند. متاسفانه داروهایی که حس نشئگی و سرخوشی ایجاد میکنند، معمولاً اعتیادآوراند، بااین توصیف انتظار میرود که مریم گلی اعتیادآور باشد.
چگونه متوجه شوم که معتاد به مریم باکره شدهام؟
اگر پاسختان به سوالهای زیر مثبت است، بهتر است با پزشک خانوادگی خود یا متخصص ترک اعتیاد مشورت کنید:
- آیا سالویا را به تنهایی مصرف میکنید؟
- آیا بیشتر از یک بار در ماه مریم گلی مصرف میکنید؟
- آیا تا به حال برای ترک مریم گلی سعی کردهاید و موفق نشدهاید؟
- آیا تا به حال سعی کردهاید که مصرف مریم گلی را کاهش دهید و موفق نشدهاید؟
- آیا سابقه سوء مصرف روانگردانهای غیرمجاز مانند ماری جوانا، قرص اکس یا PCP دارید؟
- آیا دوستان یا اعضاء خانواده شما را برای مصرف سالویا و مواد مخدر دیگر سرزنش میکنند؟
- آیا از سوء مصرف مواد خجالت میکشید و احساس گناه میکنید؟
- آیا نمیتوانید مصرف مریم گلی را حتی برای مدتی کوتاه ترک کنید؟
- آیا فکر میکنید که اگر مصرف مریم گلی را کنار بگذارید، زندگیتان بهتر میشود؟
- آیا فکر میکنید که دچار افسردگی، تنهایی، آسیبهای دوران کودکی، سندرم استرس پس از سانحه یا دیگر مشکلات روانی شدهاید؟
درمان اعتیاد به مریم گلی
اکثر معتادان به مواد مخدر از بیماریهای درمان نشدهای مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلال نقص توجه، آسیبهای دوران کودکی، سندرم استرس پس از سانحه و مشکلات روحی متعدد دیگر رنج میبرند. بنابراین هرگونه تلاش برای ترک اعتیاد محکوم به شکست است، مگر آن که مشکلات مرتبط دیگر در پروتکل درمانی مشاوره و درمان دارویی برطرف شود. اصول جدیدترین روش درمان ترک اعتیاد به مواد مخدر و الکل این است که بیمار برای کمک گرفتن به مراکز بازپروری و ترک اعتیاد مراجعه کند. نخستین گام معاینهی جسمی و روانی و مشاوره با متخصصین برای تهیه بهترین طرح درمانی متناسب با شرایط بیمار است. گام بعدی سمزدایی شیمیایی یا فرایندی است که با هدف پاک کردن بدن از مواد انجام میشود. سمزدایی سالویا معمولاً به اندازه بازتوانی اعتیاد به مواد دیگر طول نمیکشد، چون اثرهای جسمی این دارو فقط 30 دقیقه طول میکشد. طولانیترین بخش بازتوانی ترک اعتیاد به سالویا درمان مشکل روانی دامن زننده به اعتیاد است. بیمار پس از سمزدایی وارد کمپ میشود و برنامههای درمانی لازم برای مقابله با چالشهای مشابه شروع میشود. مهمترین بخش یک برنامهی ترک اعتیاد موثر، مشاوره روانی در کنار گروه درمانی، خانواده درمانی و گاهی مشاوره زناشویی است. تناسب اندام، آشنایی با عوارض اعتیاد، یادگیری روشهای مدیریت استرس بدون سوء مصرف مواد و برنامهریزی برای یک زندگی پاک و بدون اعتیاد جزء بخشهای ضروری یک برنامه ترک اعتیاد موثر و موفق است. بیمار پس از برگشت به خانه باید در جلسات مشاوره و خودیاری شرکت کند. یک درمان بستری گسترده به مدت 30 ـ 28 روز، با تمرکز بر ایجاد عادتها و گرایشهای جدید معمولاً برای ترک اعتیاد روانی کافی است. البته دورههای بستری 60، 90 و 180 روز برای ترک اعتیاد شدید یا اعتیاد همزمان به مواد دیگر لازم است.
پاک و دور ماندن از اعتیاد به مریم گلی
سالویا ماده تجربی بیخطری به نظر میرسد، اما از یاد نبرید که سوء مصرف مواد به خود خود اعتیادآور است. تعهد به پاک ماندن مهمترین عامل برای تضمین سلامت جسمی و روانی است، بنابراین برای انجام مراحل درمان کوتاهی نکنید و راهبردهای پیشنهادی را به دقت رعایت کنید.
