حشیش،بنگ یا چرس چیست:روش تهیه،ساخت و مصرف،علائم اعتیاد و عوارض
حشیش که در فارسی به آن بنگ، منگ یا چرس نیز گفته می‌شود، دارویی است که از گیاهی به نام شاهدانه یا کانابیس ساتیوا به دست می‌آید. ماده فعال موجود در ماری جوانا THC (مخفف دلتا ـ 9 تتراهیدروکانابینول) است. این ماده شیمیایی و ترکیبات دیگری در برگ‌های شاهدانه و بخش‌های مختلف این گیاه وجود دارد. حشیش از بخش فوقانی و بخش ماده‌ی گل گیاه ماری جوانا، یعنی بخشی تهیه می‌شود که بیشترین مقدار THC در آن وجود دارد. مصرف حشیش در هر شکل برای مدتی طولانی و به صورت مرتب باعث بروز علائم اعتیاد به حشیش می‌شود. THC در چربی بدن ذخیره می‌شود و سوخت و ساز آن به کندی در این بافت‌ها انجام می‌شود. حشیش در اثر فرایند سوخت و ساز به متابولیت‌های غیرفعالی تبدیل می‌شود که یکی از آنها THC است. متابولیت‌های THC تا ده هفته پس از قطع مصرف حشیش در ادرار یافت می‌شود. دانشمندان معتقدند که دفع آهسته THC علت اصلی اعتیادآور بودن حشیش است.
به برگ‌های خشک و پودر شده و گل‌های گیاه شاهدانه، حش گفته می‌شود. صمغ گرفته شده از شاهدانه جمع‌آوری و به صورت سیگاری، توپی یا چهارگوش فشرده می‌شود تا حشیش به دست بیاید. حشیش عموماً ماده خشک، سخت و تردی به رنگ قهوه‌ای یا زرد پررنگ است. البته حشیش به صورت قطعات تقریباً چهارگوش روغنی نیز تهیه می‌شود. برای به دست آوردن این ماده روغنی، ماده نشئگی‌آور شاهدانه، تتراهیدروکانابینول یا THC تغلیظ می‌شود. بنابراین برای رسیدن به اثرهای مشابه یا قوی‌تر از دیگر گونه‌های شاهدانه یا ماری جوانا کافی است که مقدار کمتری از حشیش مصرف شود. روغن حشیش گونه دیگری از بنگ است که در بطری‌های شیشه‌ای کوچک و در رنگ‌های مختلف از کهربایی تا قهوه‌ای تیره به فروش می‌رسد. برای استعمال روغن حشیش، یک یا دو قطره از آن روی سیگار ریخته و کشیده می‌شود. سوء مصرف حشیش چندان در ایالات متحده رواج ندارد، اما به وفور در بعضی نقاط کانادا و اروپا مصرف می‌شود. در آسیا و افریقای شمالی نیز حشیش از دیرباز تا به امروز مصرف می‌شود. منشأ حشیش عمدتاً به مراکش برمی‌گردد.
روغن حشیش
روغن حشیش عصاره گیاه شاهدانه است که با نام‌های موم، BHO، روغن عسل و نام‌های گوناگون دیگر شناخته می‌شود. غلظت THC، یعنی ماده شیمیایی روانگردان اصلی، در روغن حشیش بیشتر از جوانه‌های معمول است. به همین دلیل روغن حشیش قوی‌تر است. این ماده مخدر به صورت سیگاری کشیده می‌شود، بخار آن مستقیماً استنشاق می‌شود یا به صورت فراورده‌های خوراکی مصرف می‌شود.
مصرف حشیش
حشیش عمدتاً کشیده می‌شود، بنابراین پس از مصرف حشیش پودر خردشونده قهوه‌ای یا تقریباً سیاه رنگ یا ماده چسبناک و صمغی به جا می‌ماند، البته حشیش با پیپ، پایپ‌های کوچک یا وسایل مشابه نیز کشیده می‌شود. روش مصرف چلیم حشیش این است که مصرف کننده حشیش را داخل سیگار می‌پیچد، آن را روی شعله گرم می‌کند و سپس به قطعات کوچکتر می‌شکند. سپس آن را با توتون یا گیاهان دیگر مخلوط می‌کند و می‌کشد. در این حالت فندک یا کبریت سوخته، کاغذ سیگار و ته سیگار دست‌پیچ پس از مصرف حشیش به جا می‌ماند. حشیش قابل خوردن نیز هست، هرچند برخی مصرف کنندگان معتقدند که اگر حشیش کشیده شود، بهتر می‌توان مقدار مصرف شده را کنترل کرد و به اثر دلخواه رسید. حشیش را می‌توان با خمیرهای شیرینی، به ویژه براونی مخلوط کرد.
نشانه‌های شایع مصرف حشیش
حشیش نیز مانند شاهدانه اثر آرام‌بخشی دارد و حس رخوت و آرامش ایجاد می‌کند. متاسفانه مصرف مداوم حشیش اعتیادآور است و علائم ناخوشایندی را ایجاد می‌کند. نشانه‌های سوء مصرف حشیش عبارت است از:
- خواب‌آلودگی
- از دست دادن حس زمان
- از دست دادن و ضعف حافظه کوتاه مدت
- ناتوانی در تمرکز کردن و به اتمام رساندن وظایف
- کاهش هماهنگی اعضاء بدن
- مختل شدن توانایی انجام دادن وظایف پیچیده‌ای مانند رانندگی به دلیل اغتشاش در درک زمان و فضا
- کاهش بازداری و نشان دادن رفتارهای پرخطر
- کاهش قدرت درک و توانایی یادگیری
- مختل شدن توانایی قضاوت
- کاهش توانایی دقیق گوش دادن و به وضوح فکر کردن
- اهمیت ندادن به موضوعات
- آهسته شدن گفتار
- بی‌انگیزگی
بی‌انگیزگی و بی‌علاقگی یکی از نشانه‌های اصلی مصرف حشیش یا شاهدانه است. جوانانی که به مصرف بنگ یا شاهدانه روی می‌آورند، به علاقه‌مندی‌های سابق خود، مانند اهداف تحصیلی یا شغلی، بی‌توجه می‌شوند و ترجیح می‌دهند به آرامش رویاگون حاصل از نشئگی شاهدانه پناه می‌برند. حشیش یادگیری و حل مسئله را برای مصرف کننده دشوار می‌کند و مغشوش شدن توانایی درک فضا و زمان توانایی فرد را برای موفق شدن در امور ورزشی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در نتیجه فرد جوانی که پیش از این یک ورزشکار و دانشجوی موفق بود، پس از مصرف حشیش فعالیت‌های ورزشی را کنار می‌گذارد و دچار افت تحصیلی فاحشی می‌شود. از نشانه‌های جسمی اعتیاد به حشیش می‌توان به سرخ شدن چشم‌ها، خشکی دهان و میل شدید به خوردن تنقلات و نوشیدنی‌های مختلف اشاره کرد. مصرف بیش از اندازه حشیش یا شاهدانه منجر به پارانویا و توهم می‌شود. مصرف چرس در درازمدت باعث وابستگی به این ماده مخدر می‌شود. سوءمصرف حشیش به حالتی گفته می‌شود که فرد علی‌رغم آگاهی از مضر بودن ماده مخدر و به خطر افتادن زندگی، سلامتی یا روابط خود، مصرف حشیش را ادامه دهد. چنانچه مقاومت بدن در برابر مصرف حشیش افزایش یابد، یعنی مصرف کننده برای رسیدن به اثر نشئگی سابق، مجبور به مصرف مقدار بیشتری حشیش باشد و علائم محرومیت از مواد در صورت قطع مصرف حشیش بروز یابد، فرد دچار وابستگی یا اعتیاد به حشیش شده است. علائم ترک حشیش عبارت است از:
- مختل شدن الگوی خواب
- بیش‌فعالی
- بی‌اشتهایی
- تحریک‌پذیری
- درد و ناراحتی‌های شکمی و گوارشی
- تعریق و لرز
مصرف بیش از اندازه حشیش باعث رفتار تهاجمی، اضطراب، گیجی، حمله عصبی، بی‌تحرکی و آرامش عمیق می‌شود.
عوارض مصرف حشیش
حشیش از صمغ فشرده شده‌ای تهیه می‌شود که از گیاه شاهدانه به دست می‌آید. حشیش از طریق فرایندهای شیمیایی از شاهدانه به دست می‌آید یا این که صمغ از جوانه‌های ماری جوانا طی عملیاتی مکانیکی جدا می‌شود. حشیش به صورت تکه‌ای، قطعات چهارگوش یا توپی به فروش می‌رسد و در نهایت به صورت تکه‌های کوچک پیچیده شده در فویل آلومینیومی به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد. بارزترین اثر مصرف حشیش همان حس سرخوشی، خواب آلودگی و آرامشی است که از مصرف شاهدانه به دست می‌آید. سوء مصرف حشیش عوارض دیگری نیز دارد که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم. با مختل شدن توانایی درک حس زمان و فضا مصرف کننده تحت اثر حشیش، درکی از گذر زمان ندارد و نمی‌داند که با چه سرعتی رانندگی می‌کند. شاهدانه متداول‌ترین دارویی است که گاهی همراه با الکل یا مواد مخدر دیگر، در بدن رانندگانی که در اثر تصادف جان می‌بازند، یافت می‌شود. این اختلال‌ها ورزش کردن را نیز برای مصرف کننده دشوار می‌کند، بنابراین فردی که قبل از اعتیاد به بنگ ورزشکار بوده است، دیگر نمی‌تواند در سطح قبلی فعالیت کند و به موفقیت‌های قبلی دست یابد. بی‌توجهی و اهمیت ندادن نیز از عوارض مصرف حشیش است. این نگرش بی‌خیالانه باعث می‌شود که مصرف کننده به تمام فعالیت‌ها و علائق مهم گذشته بی‌توجه شود، برای مثال جوان قربانی اعتیاد ترک تحصیل یا کار می‌کند. مصرف حشیش باعث می‌شود که فرد آنچه را می‌خواند یا می‌شنود، به خوبی درک نکند و در نتیجه توانایی یادگیری، حل مسئله یا تمرکزش کاهش یابد و حتی نتواند تحصیلات خود را به اتمام برساند.
آیا حشیش اعتیاد آور است؟
حشیش نیز مانند شاهدانه اعتیادآور است. اعتیاد به حشیش باعث می‌شود که مصرف کننده زمان و انرژی زیادی را برای به دست آوردن حشیش و مصرف آن هدر دهد، مدت‌ها در رخوت و سستی بماند و علی‌رغم آگاهی از خطراتی که مصرف حشیش برای وضعیت اجتماعی، حقوقی، سلامتی، اقتصادی و عاطفی وی دارد، همچنان مصرف حشیش را ادامه دهد. حشیش هم از نظر روانی و هم از نظر جسمی اعتیادآور است، یعنی این که فرد وابستگی روانی به حشیش پیدا می‌کند و این حشیش است که به احساسات او شکل می‌دهد. بیمار برای برطرف کردن استرس یا فرار کردن از مشکلات روزمره به حشیش پناه می‌آورد و خود را در نشئگی، سرخوشی، آرامش و رخوت آن غرق می‌کند.
حشیش و بارداری
بانوانی که سابقه مصرف مزمن بنگ دارند، بیشتر از بقیه در دوران بارداری در معرض خطر مرده‌زایی و زایمان زودرس قرار دارند. تعداد بیشتری از نوزدان مادران بنگی در روزهای نخست پس از تولد از دنیا می‌روند، هرچند علت این مرگ و میر مشخص نیست. در آزمایش‌هایی که بر روی حیوانات انجام شد، به آنها ماده نشئگی‌آور چرس، یعنی THC داده شد. در گروه مصرف کننده ناهنجاری‌های مغزی، نخاعی، کبدی و ناراحتی‌های پا بیشتر از بقیه حیوانات مشاهده شد. در مطالعات دیگر نیز مصرف حشیش منجر به بروز نقص‌های مادرزادی و مرگ حیوانات شد. همچنین به نظر می‌رسد که مصرف حشیش توسط هر یک از والدین منجر به نقص‌های مادرزادی در دست و پای نوزاد می‌شود و نوزادان این والدین با وزن کمتری متولد می‌شوند.
عوارض مصرف حشیش یا شاهدانه
عوارض مصرف حشیش یا چرس عبارت است از:
- احساس گم‌گشتگی
- مختل شدن توانایی یادگیری
- متغیر بودن احساسات
- توجه نشان ندادن، علی‌رغم مهم بودن مسائل
- حمله‌های روانی
- خستگی
- پارانویا
- کاهش هماهنگی
- آسیب ریوی مانند برونشیت، سرفه و گرفتگی ناشی از کشیدن بنگ
اعتیاد به حشیش
مصرف حشیش نیز مانند بسیاری از مواد اثرگذار بر مغز و روانگردان، باید به مرور زمان افزایش داده شود تا همان اثر اولیه به دست آید. زمانی که مقاومت بدن در برابر حشیش بالا می‌رود، مصرف کننده حس می‌کند که ترک حشیش باعث بروز علائمی ناخوشایند می‌شود و مجبور است که حشیش بیشتری مصرف کند تا دچار این علائم آزادهنده نشود.
اوردوز حشیش
تاکنون هیچ موردی برای اوردوز حشیش گزارش نشده است. اما واقعیت این است که مصرف حشیش باعث مرگ بسیاری شده است، این رخدادهای ناگوار معمولاً هنگام تصادف خودرو یا در پی تاثیر مخرب گذاشتن دارو و استمرار این عوارض به مدت 5 ـ 4 ساعت اتفاق می‌افتد. در این شرایط رفتارهای خطرناک از بیمار سر می‌زند و وی تصمیم‌های خطرناکی مانند خودکشی، دزدی، خشونت و تجاوز می‌گیرد.
تفاوت بین حشیش، علف و ماری جوانا
حشیش و ماری جوانا، هر دو علف نامیده می‌شود و هر دو از مشتقات گیاه شاهدانه هستند. هم حشیش و هم ماری جوانا عوارض مخرب یکسانی دارند. حشیش حاوی مقدار بیشتری THC است که آن را اعتیادآورتر از ماری جوانا می‌کند. برای مقایسه حشیش و ماری جوانا باید به شیوه کشت این دو نیز توجه کنیم. ماری جوانا معمولاً به سرعت رشد می‌کند، به همین دلیل است که علف گفته می‌شود. پس از کاشت گیاه، گیاه ساقه و گل می‌دهد و جوانه‌های آن خشک می‌شود، در این زمان دی‌کربوکسیلاسیون رخ می‌دهد و ماده روانگردان به دست می‌آید. اما حشیش چگونه تهیه می‌شود؟ به طور خلاصه باید تریکوم جدا شود و در دمای مناسب تحت فشار قرار بگیرد و ظرف مدتی نسبتاً طولانی منسجم بشود تا محصول نهایی به دست بیاید.
THC حشیش چه مدت در بدن باقی می‌ماند؟
فرایند متابولیسم مقداری از THC به سرعت در جریان خون انجام می‌شود و THC به بیش از 80 ماده شیمیایی مختلف، به نام متابولیت تبدیل می‌شود. مقداری از THC همراه با ادرار از بدن دفع می‌شود. بقیه THC و متابولیت‌های مختلف آن در چربی بدن ذخیره می‌شود و برای مدتی طولانی، تقریباً دو هفته در بدن باقی بماند. بنابراین غلظت THC در بدن افزایش می‌یابد، هرچه مصرف بنگ سنگین‌تر باشد، مقدار THC بیشتری در بدن ذخیره می‌شود و دفع آن از بدن بیشتر طول می‌کشد. مقداری از THC بدون تغییر ذخیره می‌شود، بنابراین زمانی که از چربی جدا و در بدن آزاد می‌شود، دوباره اثرهای روانگردانی، متابولیسم و دفع آن در ادرار شروع می‌شود. نیمه عمر THC ذخیره شده در چربی حدوداً 13 ـ 10 روز است. THC در فولیکول‌های مو نیز ذخیره می‌شود و در این ناحیه حدود 90 روز قابل شناسایی است. فرایند حذف و دفع طولانی مدت THC مایه نگرانی آن گروه از مصرف کنندگان ماری جوانا است که قرار است به زودی آزمایش ادرار را برای تشخیص اعتیاد انجام دهند.
