ورزش بعد از ترک اعتیاد: عدم بازگشت به مصرف دخانیات و الکل

دوران بهبود پس از ترک اعتیاد به الکل یا مواد مخدر دورانی طولانی و دشوار است و پاک ماندن تعهدی است که پایبندی به آن نیاز به روحیه بالایی دارد. پژوهش‌های متعددی در زمینه تاثیر مواد مخدر بر مغز و سلامت ذهنی انجام شده است، اما سال‌ها سوء مصرف مواد مخدر آسیب‌های قابل توجهی نیز به بدن می‌زند. برای حفظ سلامتی پس از ترک اعتیاد و پیشگیری از بازگشت به اعتیاد، باید سلامت جسمی را نیز آهسته و پیوسته ارتقاء داد. ورزش کردن مرتب، حتی در مقدار کم، برای مثال 30 دقیقه پیاده‌روی سبک سه بار در هفته، نیز میل به مواد مخدر و مصرف آن را کاهش می‌دهد، به جایگزینی رابطه‌ها و عادت‌های ناسالم کمک می‌کند، خستگی و استرس کلی را کاهش می‌دهد و حس دلپذیر مراقبت از خود را که مدت‌ها نادیده گرفته شده بود، در بیمار القاء می‌کند، نتیجه نهایی پاک ماندن بیمار است. تردیدی نیست که ورزش کردن برای ترمیم بدن مفید است و به واسطه تسهیل رشد بافت‌های عضلانی جدید و بهبود فیزیولوژی کلی بدن، روند التیام را تسهیل و تسریع می‌کند. یکی از تغییرات مفید، اما نه چندان آشکار ورزش پس از ترک اعتیاد، کمک به رشد بافت‌های جدید مغزی و ترمیم آسیب مغزی، به ویژه ترمیم گیرنده‌های سروتونین و دوپامین مغز است که سوء مصرف درازمدت مواد مخدر یا الکل به آنها آسیب زده است.

چرا باید ورزش را در برنامه دوران بهبود پس از ترک اعتیاد قرار داد؟

بسیاری از معتادان به مواد مخدر و الکل بهداشت و سلامت خود را نادیده می‌گیرند و این بی‌توجهی آسیب‌های فراوانی را به جسم و روح‌شان وارد می‌کند. درمان آسیب‌های جسمی و روحی ناشی از وابستگی شیمیایی و ترمیم ارتباط بین ذهن و بدن پس از ترک اعتیاد بسیار مهم است. ورزش کردن در درمان ترک اعتیاد و قطع وابستگی شیمیایی فواید بسیاری دارد که شاخص‌ترین آنها در زمان ترک اعتیاد به دست می‌آید، که عبارتند از:

ورزش استرس را کم می‌کند

ورزش هم استرس جسمی و هم استرس روانی را کم می‌کند. هنگام کار کردن، انجام فعالیت‌های روزمره و حتی تماشای تلویزیون بدن تحت فشار قرار می‌گیرد. این فشار می‌تواند ناشی از وضعیت اندامی نامناسب در زمان کار کردن یا تنش در محیط کار و مشاجره با همکاران باشد. حرکت دادن بدن این تنش و فشار را کاهش می‌دهد و احساسات ناخوشایند و سرکوب شده را از بین می‌برد. ورزش منظم و متمرکز انرژی جسمی و روحی را به کار می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد که این انرژی‌های سرکوب شده به شیوه‌ای مخرب بروز یابد.

ورزش و تاثیر مثبت و طبیعی بر شیمی مغز

هنگام ورزش کردن، اندورفین در بدن ترشح می‌شود، که به طور طبیعی و بی‌خطر باعث شادی و سرخوشی می‌شود. اندورفین همان ماده‌ای است که هنگام مصرف مواد مخدر نیز آزاد می‌شود. اما سوء مصرف مواد مخدر و الکل عدم تعادلی را ایجاد می‌کند که توانایی فرد را برای لذت بردن، شاد بودن و احساس رضایت داشتن مختل می‌کند. ورزش کردن منظم و با پشتکار در دوران پس از ترک اعتیاد میزان اندورفین را در بدن به حد طبیعی بازمی‌گرداند. به این ترتیب بیمار حس بهتری پیدا می‌کند و بدن متوجه می‌شود که می‌تواند دوباره شیمی مغز و کنش‌های رفتاری را به شیوه‌ای طبیعی و سالم تنظیم کند.

ورزش، مدیتیشن در حال حرکت

ورزش را می‌توان مدیتیشن در حال حرکت توصیف کرد، به بیان دیگر با ارتقاء سلامت جسم، فرد از مزایای روحی و عاطفی مدیتیشن نیز برخوردار می‌گردد. هنگام ورزش کردن می‌توانید افکار خود را بر سلامتی‌تان متمرکز کنید و مشکلات خود، را ولو برای مدتی کوتاه فراموش کنید. ذهن پس از ورزش کردن شفاف‌تر می‌شود و ورزش حس جوانی و مثبت اندیشی را القاء می‌کند. این آرامش و وضوح در میانه هرج و مرج پس از ترک اعتیاد به مدیریت علائم کمک می‌کند.

ورزش و بهبود نگرش

ورزش مداوم اعتماد به نفس را ارتقاء می‌دهد، باعث مثبت‌اندیشی می‌شود و افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد، چرا که بدن هنگام ورزش کردن خود را تنظیم و کالیبره می‌کند، البته همان‌طور که بدن به کمک ورزش، سلامت خود را بازمی‌یابد و اهداف تعریف شده به دست می‌آید، ورزش حس خوشایند پیشرفت، غرور و ارزشمند بودن را نیز القاء می‌کند. بیمار پس از رسیدن به معیار تعیین شده، احساس موفقیت می‌کند و روحیه قوی‌تری برای رسیدن به هدف غائی خود، مبنی بر پاک ماندن پیدا می‌کند. به علاوه ورزش مستمر الگوی خواب را منظم می‌کند، انرژی را افزایش می‌دهد و حس سلامتی را ارتقاء می‌دهد، تمامی این مزایا به مدیریت زندگی و لذت‌بخش ساختن آن کمک می‌کند و تحمل دوران پس از ترک اعتیاد را برای  بیمار راحت‌تر می‌کند.

ورزش‌های پرطرفدار پس از ترک اعتیاد

همان‌طور که روش‌های مختلفی برای درمان اعتیاد وجود دارد، ورزش‌های گوناگون نیز تاثیر متفاوتی بر ذهن و بدن دارند. در ادامه پرکاربردترین ورزش‌هایی را که برای ترک اعتیاد توصیه می‌شوند، معرفی می‌کنیم.

یوگا

یوگا بخش ثابت برنامه‌های درمانی بسیاری از مراکز ترک اعتیاد است، چرا که قرار گرفتن در وضعیت‌های مختلف حرکات یوگا فواید بی‌شماری برای سلامت جسم و روان دارد. یوگای قدرتی که نیاز به انرژی بیشتری دارد، به تقویت بدن کمک می‌کند و هنگام انجام دادن این حرکات دوپامین در مغز آزاد می‌شود. حرکات ترمیمی و ملایم‌تر یوگا فرد را آرام می‌کند و استرس و اضطرابی را که محرک برگشت به اعتیاد است، از بین می‌برد.

پیاده‌روی و گردش

لذت بردن از گردش در فضای آزاد باعث افزایش میزان دوپامین در زمان ترک اعتیاد می‌شود. مطالعات نشان داده است که یک پیاده‌روی ساده‌ی 15 دقیقه‌ای میل به مصرف مواد مخدر را سرکوب می‌کند. قدم زدن در یک محیط روح‌بخش با حمایت کردن از رشد سلول‌های مغزی جدید، عملکرد کلی مغز را بهبود می‌بخشد.

تمرین‌های قدرتی

هرچند ورزش‌های کاردیو، مانند پیاده‌روی و دو، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، اما از سودمندی وزنه‌برداری نیز نباید غافل شد. بسیاری از معتادان در حال ترک از بی‌خوابی رنج می‌برند و نمی‌توانند بدون مصرف مواد مخدر به خواب بروند. تمرین‌های وزنه‌برداری و پرورش اندام، مانند حرکت شنا، سیکل خواب بدن را به مرور زمان به حالت عادی برمی‌گرداند.

ورزش‌های گروهی

ضربه زدن به توپ فوتبال یا پرتاب کردن توپ بسکتبال درون حلقه به همراه دوستان بسیار سودمندتر از یک ورزش ساده است. همراهی و همدلی که هنگام یک مسابقه دوستانه در بازیکنان شکل می‌گیرد، برای تقویت روحیه و جلوگیری از بازگشت به اعتیاد ضروری است. شکل‌گیری روابط جدیدی که حول مصرف مواد مخدر و نوشیدن الکل نباشد، کمک می‌کند تا بیمار در حال ترک دوباره خود را جزئی از جامعه حس کند.

ورزش‌های دیگر

در بعضی از مراکز بازپروری امکانات ورزشی بیشتری در اختیار بیماران گذاشته می‌شود. میدان‌های با مانع، دیواره‌های صخره‌نوردی و ورزش‌های با طناب در بسیاری از کمپ‌های ترک اعتیاد به بیماران ارائه می‌شود. انجام دادن این چالش‌های جسمی اعتماد به نفس را ارتقاء می‌دهد و باعث ترشح دوپامین در مغز می‌شود. خاطراتی که در زمان ورزش درمانی شکل می‌گیرد، به بیمار یادآوری می‌کند که همچنان توانایی غلبه بر موانع حقیقی یا نمادین را دارد. بیمار در دوران ترک اعتیاد به مهارت‌های ضروری، مانند روش‌های خودیاری و نوشتن، برای پاک ماندن مجهز می‌شود. بیمار با یاد گرفتن حرکات جدید یوگا یا یک برنامه ورزشی جدید، از بدن و ذهن سالم‌تری نیز برخوردار می‌شود.