اعتیاد به مورفین:علائم،عوارض مصرف، طول مدت اثر و آزمایش عدم اعتیاد
مورفین به عنوان یک داروی مسکن افیون‌دار و قوی شناخته می‌شود و به شکل‌های گوناگونی از جمله مایع، داروی درون سیاهرگی و قرص قابل دسترس است. متخصصان بیشترین استفاده را از این ماده جهت تسکین دردهای مزمن و خفیف بیماران می‌کنند. به ندرت از مورفین به عنوان نخستین داروی درمانی استفاده می‌شود زیرا این ماده قابلیت اعتیاد آوری دارد.
ماهیت آرام بخشی قوی مورفین در کنار ویژگی سرخوشی و شادابی احتمال سوء مصرف آن را بالا می‌برد. حتی اگر پزشک مراقبت درمانی مصرف آن را تجویز کرده باشد، باز هم احتمال اعتیاد پیدا کردن به آن وجود دارد. درصورتی که خودتان یا یکی از عزیزانتان از اعتیاد به مورفین رنج می‌برید، کسب اطلاعات بیشتر درباره این ماده اهمیت بسزایی دارد. هرچه سطح آگاهی افراد از اعتیاد به این ماده بالا رود بهتر می‌توانند یاری رسان خود و عزیزانشان باشند و به شرایط پاکی دست یابند.
نشانه‌های اعتیاد به مورفین
وقتی فرد برای اولین بار به مورفین اعتیاد پیدا می‌کند، مخفی کردن علائم و نشانه‌های اعتیاد کار چندان سختی نیست. به مرور زمان این علائم مشهودتر خواهند شد. علائم اعتیاد به مورفین به سه گروه تقسیم بندی می‌شوند فیزیکی، روانشناختی و رفتاری.
علائم فیزیکی اعتیاد به مرفین
علائم و نشانه‌های فیزیکی اعتیاد به مورفین بیشتر ظاهر جسمانی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این علائم ممکن است از داخل و به صورت بیماری یبوست یا غش کردن ناگهانی و از خارج به صورت جوش یا تغییر در رنگ پوست ظاهر شوند. شایع‌ترین علائم فیزیکی اعتیاد به مورفین عبارتند از:
- لکه یا جوش‌های ریز
- تغییرات پوستی مانند ظاهر شدن رنگدانه‌های مایل به آبی
- خستگی مفرط
- حالت سرگیجه مزمن
- تکان‌های غیرارادی عضلات
- کاهش غیر قابل توصیف و چشمگیر اشتها
مشکلات تنفسی یکی از شایع‌ترین علائم فیزیکی اعتیاد به مرفین به حساب می‌آیند. افرادی که اعتیاد بیش از اندازه به مورفین دارند به شدت در معرض اختلالات تنفسی و تنگی نفس قرار دارند. نفس کشیدن بیمار آنقدر به کندی صورت میگیرد گویی قفسه سینه‌شان بالا و پایین نمی‌شود.
علائم روانشناختی یا عاطفی اعتیاد به مورفین
بعضی مواقع تشخیص علائم روانی یا عاطفی اعتیاد به مورفین دشوار است زیرا شباهت زیادی به علائم سایر بیماری‌ها یا امراض روانشناختی دارند. برای مثال، احتمال دارد فردی پیش از اعتیاد پیدا کردن به مورفین به بیماری افسردگی هم مبتلا بوده است، این وضعیت کار تشخیص را دشوار می‌سازد از این نظر که آیا افسردگی بیمار باعث سوء مصرف او به مورفین شده یا بیماری دیگری از قبل وجود داشته است. برخی از متداولترین علائم و نشانه‌های اعتیاد به مرفین شمل موارد زیر هستند:
- افزایش پارانویا
- افسردگی
- تغییرات ناگهانی در خلق و خو مانند احساس سرمستی و غمگینی ظرف مدت کوتاهی
- اضطراب
- بی‌ثباتی در احساسات عاطفی
علائم رفتاری اعتیاد به مورفین
با گذشت زمان، افراد معتاد به مواد افیون‌دار رفته رفته تغییرات رفتاری ناگهانی و غیرقابل توضیح در آنها ظاهر خواهد شد. در ادامه برخی از تغییرات رفتاری معمول که با سوء مصرف مورفین در ارتباط هستند را نام می‌بریم:
- مبادرت به اختفا و نهان کاری، مخفی کردن اشیاء، یا غیبت غیرموجه و دراز مدت
- ترک دوستان یا خانواده
- امتناع از حضور در اجتماعات و مهمانی‌ها بخصوص اگر دوستان یا اعضای خانواده هم در آنجا حضور داشته باشند.
- افت ناگهانی علاقه به فعالیت‌هایی که قبلا مورد پسند بیمار بوده
- ایجاد اغتشاش و ناآرامی در بین اعضای خانواده، دوستان و دیگر افراد
علاوه بر این موارد ممکن است در محیط زندگی بیمار گهگاهی بطری خالی قرص یا سرنگ مصرف شده هم مشاهده شود.
عوارض اعتیاد به مورفین
معمولا مصرف گاه و بی گاه مورفین اثرات جانبی را به همراه ندارد. اما مصرف طولانی مدت آن خواه بنا به تجویز پزشک باشد یا خود بیمار در مصرف آن زیاده روی کرده باشد ممکن است عوارضی از لحاظ فیزیکی، روانی و سلامتی را به دنبال داشته باشد.
یبوست و سایر مشکلات گوارشی از شایع‌ترین عوارض اعتیاد به مورفین یا زیاده روی در مصرف مواد افیون‌دار شناخته می‌شوند. رفته‌رفته از توانایی بدن در دفع مواد زائد کاسته خواهد شد. این همان واکنش طبیعی بدن به مواد اعتیادآور موجود در مورفین است. برخی بیماران به یبوست پیاپی یا اختلالات ادراری دچار می‌شوند. بعضی از عوارض اعتیاد به مورفین از قرار ذیل هستند:
- اختلال یا فروپاشی گردش خون
- از کار افتادن کامل مقاومت ماهیچه‌ای
- ایست قلبی
- سرگیجه شدید
- کما
مصرف بیش از اندازه مورفین ممکن است جان بیمار را تهدید کند. احتمال دارد برخی عوارض مانند از دست رفتن مقاومت ماهیچه‌ای و حالت گیجی به دنبال خودداری از مصرف مورفین برطرف شوند. اما شاید عوارض دیگری همچون اختلال گردش خون یا ایست قلبی در دراز مدت هم اثر خود را بگذارند و مابقی زندگی فرد و سلامت کلی او را تحت تاثیر قرار دهند.
عوارض مصرف مورفین حین بارداری
این احتمال وجود دارد که خانم‌هایی که حین بارداری به مورفین اعتیاد دارند، اعتیاد خود را به نوزاد در حال رشد (اعتیاد نوزادان) هم انتقال دهند. احتمال دارد نوزاد آنقدر به مورفین انتقال یافته از طریق خون مادر وابستگی پیدا کند که بعد از تولد دچار علائم شدید ترک اعتیاد گردد. درحقیقت، بررسی‌های اخیر نشان داده است 60 تا 80 درصد نوزادنی که از مادران معتاد به مواد مخدر مانند مورفین به دنیا می‌آیند می‌بایست جهت ترک مورفین تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند.
تست اعتیاد به مورفین
برخی کیت‌های آزمایش اعتیاد جهت تشخیص و شناسایی اعتیاد به مخدرهای فرآورده خشخاش مانند هروئین، مورفین، تریاک (به صورت پودر، قرص و مایع) قابل دسترس کاربران هستند. این نوع تست‌های تشخیص اعتیاد بر پایه واکنش شیمیایی انجام می‌شوند و بسیار قابل اطمینان هستند و استفاده از آنها ساده است. برای تست اعتیاد مورفین فقط کافیست مقداری از ماده مورد آزمایش (ادرار،خون و ...) را جهت تشخیص وارد کیت مورد نظر کنید. در صورت وجود هر گونه ماده مخدر، رنگ نشانگر تغییر خواهد کرد که پس از آن می‌توانید تغییر رنگ ایجاد شده را با رنگ‌های موجود در چارت مقایسه کنید.
نقطه اوج اثر و عمر مورفین در بدن
مدت زمان اثرگذاری و باقی ماندن مورفین در بدن به نوع ورود آن به بدن بستگی دارد. به طور کلی، عمر ماندگاری مورفین در بدن بین 1.5 تا 7 ساعت است. به دنبال تزریق سولفات مورفین، مورفین بعد از مدت 20 دقیقه به نقطه اوج اثرگذاری می‌رسد و عمر ماندگاری آن 1.5 ساعت است. اگر مورفین با کمترین دوز آن به داخل فضای اپیدورال تزریق گردد، داروی مخدر عمر ماندگاری 1.2 ساعته در بدن دارد. برعکس اگر مورفین از راه دهان مصرف شود بعد از گذشت 30 دقیقه به نقطه اوج اثرگذاری می‌رسد و عمری در حدود 2 تا 4 ساعت در بدن دارد.
خطرات مصرف مورفین
یکی از خطرات بزرگ اعتیاد به این ماده مخدر این است که بدن به سرعت در مقابل دارو مقاومت نشان می‌دهد. مقاومت به داروی مخدر بدین معناست که حالت سرمستی و خوشی دیگر با دوز پایین ایجاد نمی‌شود و فرد معتاد باید مصرف مورفین را هر چند وقت یکبار بالا ببرد تا اصطلاحا به نئشگی برسد. هرچه دوز مواد مخدر بالاتر برود، شانس مرگ و میر ناشی از اوردوز مواد مخدر هم افزایش می‌یابد. علاوه بر این، مورفین نواحی احساس لذت واقع در مغز را فعال می‌کند، به عبارتی معمولا مصرف مواد مخدر از نظر فرد معتاد بسیار مسرت‌بخش می‌آید و تمام تلاش و انرژی خود را به کار میگیرد تا این مواد را تامین کند. این وضعیت اغلب منجر به رفتارهای خطرناک و حتی خلاف قانون هم می‌شود.
خطرات ترک مصرف مواد مخدر
شاید بهترین کار ممکن که یک فرد معتاد می‌تواند انجام دهد خودداری از مصرف مورفین و مواد مخدر است. اما حقیقت امر این است که افراد معتاد به مورفین بعد از ترک آن دچار علائم شدید و حتی کشنده می‌شوند، لذا ترک اعتیاد می‌بایست تحت مراقبت‌های پزشکی و کنترل شده صورت پذیرد. بیشتر بیماران با خطرات و علائم ناشی از ترک مورفین و مواد مخدر آگاهی دارند و به همین جهت هر کاری می‌کنند تا از ترک آن سر باز زنند. برخی از علائم مرتبط با ترک ماده مخدر مورفین عبارتند از:
- سکته
- حمله قلبی
- عرق زیاد
- احساس سردی
- لرزش
- احساس درد و ناراحتی شدید بدنی
پیشگیری از اعتیاد به مورفین
پس از اینکه بیمار به مدت طولانی در بیمارستان بستری می‌شود و بنا به تشخیص پزشک به او مورفین تزریق می‌گردد، به طور معمول اعتیاد به مورفین آغاز می‌شود. در این موارد، بیماران باید رفتار صادقانه‌ای در قبال مشکلات پس از اعتیاد به مورفین و عوامل ریسک آن داشته باشند و لزوما گزینه‌های جایگزینی برای مورفین را انتخاب کنند. همچنین واجب است بیماران دقیقا همان مقدار دوزی از مورفین که پزشک تجویز کرده است را مصرف کنند. این ماده مخدر بعضی مواقع اما نه همیشه به صورت غیر قانونی و به عنوان داروی تفریحی در برخی از داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، اگر داروهای مورفین‌دار به قصد تسکین درد تجویز نشده باشند، بایستی به کل از دسترس عموم خارج شوند.
