ماده مخدر متادون:داروی تسکین دهنده درد اما اعتیادآور

متادون یک داروی مخدر صنعتی است که برای تسکین درد متوسط تا شدید تجویز می‌شود. متادون معمولاً برای درمان اعتیاد به مواد مخدر، به ویژه اعتیاد به هروئین به کار برده می‌شود. متادون بر روی همان گیرنده‌های مخدری اثر می‌گذارد که تحت تاثیر مورفین و هروئین قرار می‌گیرند تا به این ترتیب وضعیت بیمار را پایدار کند و علائم ترک را به حداقل برساند. متادون دارویی است که به صورت قانونی برای برخی بیماران تجویز می‌شود، با این حال احتمال وابستگی و اعتیاد مصرف کنندگان به متادون نیز بالا است.

متادون تسکین دهنده درد است یا مواد مخدر؟

اکثر ما می‌دانیم که متادون هم برای درمان اعتیاد به مواد مخدر و هم به عنوان مسکن مصرف می‌شود. بیمارانی که متادون را برای تسکین درد مصرف می‌کنند، کاملاً تحت نظر پزشک و معمولاً در بیمارستان یا آسایشگاه قرار دارند و پزشک دوز دارو را تنظیم می‌کند. از یک سو مصرف دوز بالای متادن خطرناک است و از سوی دیگر اگر متادون کمی مصرف شود، درد تسکین نخواهد یافت. البته افرادی که به سوء مصرف متادون روی می‌آورند، تحت چنین نظارت و حمایتی قرار ندارند. معتادان به متادون باید خودشان به تنهایی متوجه شوند که مصرف چه مقدار متادون باعث مرگشان نخواهد شد، البته اگر این فرصت را پیدا کنند. انتظار نمی‌رود که متادون مانند هروئین و مخدرهای دیگر باعث نشئگی و سرخوشی مصرف کننده شود، با این حال مصرف کننده در ابتدای سوء مصرف متادن احساس خوبی خواهد داشت. هر چه مدت بیشتری از مصرف متادون می‌گذرد، مقاومت بدن افزایش می‌یابد و مصرف کننده باید دوز دارو را افزایش دهد، در این حالت فرد معتاد فقط دچار کرختی و بی‌حسی می‌شود، بدون آن که آن سرخوشی اولیه را تجربه کند. چون متادون مانند بقیه مخدرها ایجاد سرخوشی نمی‌کند، مصرف کننده‌ی ناآشنا با اثر متادون، مقدار مصرف متادون را افزایش می‌دهد تا به نشئگی برسد. اما واقعیت این است که این کار به اوردوز و در نهایت مرگ می‌انجامد. متادون دارویی با اثرگذاری بسیار طولانی است و به همین دلیل برای تسکین دردهای شدید به کار برده می‌شود. اما اگر مصرف کننده برای تجربه حس سرخوشی یا به دلیل ناآشنا بودن با اثر متادون، دارو را در فواصل نزدیک به هم مصرف کند، اوردوز خواهد کرد. در واقع هر ساله هزاران نفر جان خود را به دلیل اوردوز متاودن از دست می‌دهند.

روش مصرف متادون

متادون معمولاً به صورت مایع، شربت طبی یا مخلوط متادون، خورده می‌شود. قرص و آمپول متادون نیز تجویز می‌شود. البته مصرف متادون نیز گاهی مانند هر داروی دیگری از راه راست منحرف و به صورت غیرقانونی مصرف می‌شود.

سوء مصرف متادون

چون متادون برای درمان اعتیاد و کاهش علائم ترک اعتیاد مصرف می‌شود، مانند بقیه مخدرها قوانین سختگیرانه‌ای برای منع سوءمصرف آن وجود ندارد. درهر حال متادن مخدری قوی و اعتیادآور است. بیمارانی که مصرف متادون را برای ترک اعتیاد هروئین شروع می‌کنند، به دلیل سابقه وابستگی به مخدر، بیشتر در معرض سوء مصرف و اعتیاد به متادون قرار دارند. هر بار که بیماری متادون را بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف می‌کند یا فردی این دارو را بدون تجویز پزشک مصرف می‌کند، در واقع مرتکب سوء مصرف متادن شده است. همان طور که در قسمت‌های قبل گفته شد، متادون مانند هروئین یا مورفین تولید سرخوشی نمی‌کند، چرا که متادون فرمولاسیون متفاوتی دارد و به این منظور تولید شده است که حس لذت ناشی از مصرف دیگر مواد مخدر را سرکوب کند. با این حال هنوز هستند افرادی که متادون را برای تجربه احساس سرخوشی مصرف می‌کنند.

اعتیاد به متادون

اعتیاد به متادون تا حدی جزء موضوعات ممنوعه محسوب می‌شود، چون بسیاری از پزشکان متادون را برای ترک اعتیاد به هروئین ضروری می‌دانند. درهر حال اعتیاد به متادون عوارض متعددی را به دنبال دارد. توجیه بسیاری از معتادان به متادون این است که دارو را برای تسکین درد مصرف کرده‌اند. هرچه مدت بیشتری از مصرف متادون می‌گذرد و مقاومت بدن بالاتر می‌رود، باید متادون بیشتری برای رسیدن به اثر قبلی مصرف شود.

علائم اعتیاد به متادون

اعتیاد به متادن دارای علائم فیزیکی و روانی بسیاری است که عبارتند از:

عوارض جانبی مصرف متادون

متادون عموماً به صورت خوراکی و قرص مصرف می‌شود. برای سوء مصرف متادون، قرص خرد و بلعیده می‌شود یا در رگ تزریق می‌شود. تزریق درون وریدی متادن به عوارضی مانند از بین رفتن رگ و انتقال بیماری‌هایی مانند HIV دامن می‌زند. عوارض جانبی مصرف متادون عبارت است از:

•  سرگیجه
•  خستگی
•  تنفس سخت و دشوار
•  اختلالات گفتاری
•  تاری دید
•  گیجی
•  درد و گرفتگی عضلانی
•  حالت تهوع یا استفراغ
•  درد

متادون و مواد و داروهای دیگر

متادون جزء داروهای ضداضطراب و کند کننده سیستم عصبی مرکزی است و به همین دلیل با داروها و مواد دیگر، به ویژه الکل که آن هم یک ضداضطراب است، تداخل دارویی ایجاد می‌کند. برخی از معتادان به متادن، الکلی نیز هستند. ترکیب متادون و الکل ترکیبی مرگبار است، چرا که این دو فشار خون را به شدت پایین می‌آورند و عملکرد سیستم تنفسی را مختل می‌کنند. مصرف همزمان متادن و داروهای دیگر، حتی داروهای گیاهی هیچ گاه توصیه نمی‌شود.