روش ماتریکس، شامل تمام درمان های مؤثر ترک اعتیاد به مواد مخدر
روش درمانی ماتریکس در دهه 1980 برای درمان تعداد رو به افزایش معتادان به مخدرهای محرک و روانگردان، مانند مت آمفتامین و کوکائین ابداع شد. روش ماتریکس مداخلهای جدیتر و شدیدتر از مشاوره سرپایی هفتگی یا برنامه بازپروری بستری 28 روزه است. مصرف کننده در روش ماتریکس با راهنمایی درمانگر با محرکهای اعتیاد و برگشت به اعتیاد آشنا میشود. همچنین آزمایشهای تشخیص اعتیاد نیز مرتب انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که بیمار دوباره مصرف مواد را در دوران ترک شروع نکرده است.
این برنامه سرپایی ویژه به گونهای طراحی شده است که بیمار بتواند اعتیاد را ظرف 16 هفته تا 6 ماه ترک کند، البته بیمار حمایتهای لازم را همزمان با درمان ماتریکس برای معتادان دریافت میکند و پس از آن نیز به مدت بیش از یک سال تحت مراقبت و پشتیبانی قرار میگیرد. از آنجایی که برنامه درمانی ماتریکس انعطافپذیر است، میتوان بدون آن که از مدل مراقبتی نظاممند و تعیین شده تخطی کرد، درمان را مطابق با نیازهای منحصر به فرد بیمار در دوران ترک اعتیاد تغییر داد. وجه تمایز ترک اعتیاد به روش ماتریکس با دیگر درمانهای اعتیاد به تمرکز آن برای ارائه دادن ساختار درمان بستری در قالب برنامه سرپایی مربوط میشود.
آگر با مواد مخدر و محرکی مانند شیشه یا کوکائین دست و پنجه نرم میکنید یا یکی از عزیزانتان گرفتار آن است، لازم است بدانید روش درمان ماتریکس، شاید بهترین گزینه انتخابی برای رهایی شما یا عزیزتان از اعتیاد باشد. اگر مایل هستید در این باره بیشتر بدانید میتوانید در اسرع وقت با مشاورین و درمان گران باتجربه در کلینیک ترک اعتیاد دکتر شاه محمدی مشاوره داشته و بهترین راه را برای ترک اعتیاد به مواد مخدر انتخاب کرده و در پیش بگیرید. برای رزرو نوبت مشاوره با شمارههای 02188721329 و 02188662451 تماس حاصل فرمایید.
ترک اعتیاد به روش ماتریکس چگونه انجام میشود؟
بعضی طرحهای درمانی مبتنی بر یک جهتگیری روانی خاص هستند. برای مثال دیدگاههای مدیریت وابستگی (CM) بر پایه مکتب رفتارگرایی است و تمامی روشهای خود را از این مکتب استنتاج میکند. شکی نیست که مدیریت وابستگی روش ارزشمندی است، اما نواقضی نیز در آن وجود دارد. چون رویکرد درمان اعتیاد به روش ماتریکس جامع و یکپارچه است، در آن از جنبههای سودمند درمانهای مختلف بهره گرفته میشود. مواردی که در روش ماتریکس مورد استفاده قرا میگیرند عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- مصاحبه انگیزشی
- رفتارگرایی
- درمان حمایتی یا شخص محور
- زوج درمانی، خانواده درمانی و ازدواج درمانی
- گروه درمانی با تاکید بر مهارتهای اجتماعی
- جلسات و گروههای 12 مرحلهای
- بنا نهادن یک ارتباط قوی و محترمانه بین درمانگر و بیمار
- آزمایش ادرار برای تشخیص اعتیاد
- پاداش دادن و تشویق کردن رفتارهای مطلوب ضمن شناخت رفتارهای منفی
درمان ماتریکس به واسطه بهرهگیری از موثرترین جنبههای سبکهای مختلف، این روش را به درمانی موفق برای ترک اعتیاد افرادی تبدیل کرده است که به تازگی در دام اعتیاد گرفتار شدهاند یا از روشهای دیگر نتیجه نگرفتهاند. کارایی و مناسب بودن تمامی این روشها برای جمعیت تحت درمان آزمایش میشود.
وظیفه درمانگر
رویکرد جامع ماتریکس به متخصصی مجرب نیاز دارد که بتواند خود را با روشها و موقعیتهای مختلف وفق دهد. بهترین درمانگر فردی است که در زمینه درمان شناختی رفتاری، مصاحبه انگیزشی و فیزیولوژی دامن زننده به اعتیاد تجربه دارد. آن چه درمانگر در این روش انجام میدهد عبارت است از:
- برگزاری جلسات درمان گروهی، خصوصی و خانوادگی
- هماهنگی با دیگر متخصصین و خدمات اجتماعی برای کمک کردن به بیمار
- تشویق بیمار به شرکت کردن در جلسات ترک اعتیاد 12 قدم
- شرکت دادن بیمار در درمان رفتاری شناختی برای درک رابطه بین افکار، احساسات و رفتارها با اعتیاد
- تشویق کردن رفتارهای مطلوب
- ارائه درمانی مستمر و نظاممند به منظور آماده کردن بیمار برای اتفاقات آینده
چون روش ماتریکس مبتنی بر مقابله نیست، درمانگر نقشی مانند معلم یا مربی دارد. وظیفه درمانگر این است که محیطی ایمن و بدون قضاوت را در نهایت مثبتاندیشی، صداقت و خوشرویی ارائه دهد. متخصص باید با بیمار همدردی کند و سطح نیازهای وی را ارتقاء دهد.
کارایی روش ماتریکس در درمان اعتیاد
چندین مطالعه در خلال دو دهه گذشته در زمینه کارایی روش ماتریکس انجام شده است. نتایج این پژوهشها موید آن است که روش ماتریکس برای درمان وابستگی یا اعتیاد به محرکهایی مانند کوکائین و مت آمفتامین یا شیشه ایدهآل است. براساس نتایج یک مطالعه، آن دسته از مصرف کنندگان مت آمفتامین که تحت درمان به روش ماتریکس قرار گرفته بودند، مقدار مصرف را دو تا پنج سال پس از درمان به نحو قابل ملاحظهای کم کرده بودند. بسیاری از این افراد استخدام شده و مرتکب جرمی نشده بودند که به خاطر آن به زندان بیفتند.
دوره معمول درمان
منظور از ساختار برنامه سرپایی ویژه در روش ماتریکس این است که بیمار خدمات درمانی را هر 7 روز هفته دریافت خواهد کرد. بیمار سه روز در هفته در جلسات رسمی درمان شرکت میکند که در آنها به مشکلات مختلف پرداخته میشود. این درمان معمولاً شامل گونههای متعددی از درمان گروهی و فردی است که چند ساعت طول میکشد. بیمار در روزهای دیگر هفته در جلسات درمان غیررسمی، مانند جلسات دوازده قدم شرکت میکند.
متخصص در طول دوره درمان از تکنیکهایی مانند درمان شناختی رفتاری و مصاحبه انگیزشی برای کاهش دوسوگرایی بیمار بهره میگیرد. به مرور زمان اعضاء خانواده و نزدیکان بیمار نیز در این جلسات ماتریکس شرکت داده میشوند تا درباره نیازهای فعلی بیمار صحبت کنند و همچنین در زمینه مشکلات مرتبط با سوءمصرف مواد مخدر، اعتیاد و وابستگی آموزش ببینند.
8 جلسه درمان گروهی در روش ماتریکس گنجانده شده است که محور آنها مهارتهای اولیه بهبود است. این 8 جلسه ظرف یک ماه کامل میشود. این جلسات گروهی کمتر از یک ساعت طول میکشد و توسط درمانگر و فردی که موفق به ترک شده است، رهبری میشود. جلسات گروهی بیشتر جنبه آموزشی دارد تا درمانی. جلسات گروهی مهارتهای اولیه بهبود بر دو اصل زیر مبتنی است:
- بیمار توانایی پاک ماندن را دارد و این جلسات گروهی این توانایی را تقویت میکند.
- درمان فردی مفید است، اما فردی که در جستجوی بهبودی طولانی مدت است، از شرکت در گروههای اجتماع محور نیز بهره خواهد برد.
این جلسات گروهی برای اول و آخر هفته برنامهریزی میشود. این جلسات 90 دقیقه طول میکشد و بر این نظریه مبتنی است که بازگشت به اعتیاد غیرتصادفی و قابل پیشبینی برای متخصص و دیگر مراجعین است. هدف از جلسات پیشگیری این است که بیمار آموزشهای لازم را دریافت کند و نشانههای این خطر را به سرعت تشخیص دهد تا دوباره گرفتار اعتیاد نشود. سرفصلهای این جلسات عبارت است از:
- شرمساری، احساس گناه و تنفر
- بهرهگیری مناسب از زمان
- تقویت انگیزه
- تشخیص محرکهای بازگشت به اعتیاد
- تقویت مهارتهای خودنظارتی و بیاهمیت جلوه دادن نقش اراده
روش درمان ترک اعتیاد ماتریکس زمانی موفقیتآمیزتر است که کل خانواده و شبکه حمایتی بیمار نیز در روند درمان مشارکت داشته باشند. خانواده اطلاعاتی را درباره اعتیاد و ترک اعتیاد کسب میکند، با نشانههای بازگشت به اعتیاد آشنا میشود و یاد میگیرد که چگونه رفتار خود را تغییر دهد تا بیمار به ترک اعتیاد تشویق شود. از بیمار و خانواده وی خواسته میشود که همگی در جلسات هفتگی شرکت کنند. اطلاعات به دست آمده در جلسات خانوادگی/ فردی در این جلسات بسط داده میشود.
بسیاری از معتادان توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران را از دست میدهند. احتمالاً برخی بیماران هرگز نمیتوانند مهارتهای اجتماعی مطلوب، مانند شکیبایی و پذیرفتن پاسخ منفی را در دوران کودکی در زمان ترک اعتیاد کسب کنند. گروه حمایت اجتماعی سعی میکند که بیمار را از مواد دور نگه دارد و به سمت زندگی پاک و سالم سوق دهد. این جلسات از ماه سوم درمان شروع میشود و تا هفته سی و ششم ادامه مییابد. دوره پس از هفته شانزدهم اصطلاحاً مراقبت مستمر گفته میشود. فرد تازه وارد به گروه مهارتهای اجتماعی، این مهارتها را با یکی از اعضاء باسابقه تمرین میکند. این تمرینها برای هر دو طرف سودمند است، چون فردی که مدت بیشتری اعتیاد را ترک کرده است، با کمک کردن به دیگران احساس مسئولیت و مفید بودن میکند. علاوه بر موارد فوق، آزمایشهای هفتگی ادرار و تنفس نیز به منظور تشخیص اعتیاد به تمام مخدرها انجام میشود. این آزمایشها به صورت تصادفی انجام میشود، اما چون روش ماتریکس مبتنی بر مقابله یا تنبیه نیست، مثبت بودن نتیجه آزمایش باعث اخراج بیمار نمیشود، بلکه این مشکل در جلسات بعدی درمان به بحث گذاشته میشود.
