اعتیاد به سیگار: یک پک یا ده پاکت، برگ یا معمولی، شما معتاد شده اید

وابستگی به سیگار در واقع همان اعتیاد به محصولات تولید شده بوسیله تنباکو در اثر نیکوتین است. وابستگی به نیکوتین به این معنی است که شخص مصرف‌کننده حتی با آگاهی از ضرری که این ماده دارد نمی‌تواند مصرف آن را متوقف کند. نیکوتین تاثیرات فیزیکی و خلقی بر مغز دارد که این تاثیرات به صورت موقتی رضایتبخش هستند. این تاثیرات فرد را به مصرف بیشتر ترغیب کرده و منجر به ایجاد اعتیاد می‌شوند. از طرفی دیگر ترک سیگار باعث ایجاد علائم خماری مانند بی‌حوصلگی و اضطراب می‌شود. با وجود اینکه نیکوتین موجود در توتون باعث اعتیاد به سیگار می‌شود، تاثیرات آلوده‌کننده و سمی، ناشی از وجود مواد دیگر در توتون است. میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، سکته و سرطان در افراد سیگاری بسیار بالاتر از افراد غیر سیگاری است.

اعتیاد به سیگار با اعتیاد به دیگر مواد متفاوت است زیرا شدت تاثیرات ناشی از مصرف آن از دیگر مواد اعتیادآور کمتر می‌باشد. اگرچه سیگار یک ماده محرک است ولی میزان بالای انرژی یا نشئگی که مواد دیگر مانند کوکائین تولید می‌کنند را به همراه ندارد. البته نیکوتین غدد آدرنال را تحریک می‌کند که باعث افزایش فشار خون و تنفس می‌شود. بسیار از افراد بر اساس این مفهوم فرهنگی که مصرف دخانیات در جمع خوشایند است، به استفاده از این محصولات روی می‌آورند. تحقیقات نشان داده‌اند که احتمال مصرف و اعتیاد به سیگار در نوجوانانی که بازیگران سینما را در حال سیگار کشیدن تماشا می‌کنند، بیشتر است. بیشتر افرادی که سیگار می‌کشند، مصرف این ماده را در دوران نوجوانی آغاز کرده‌اند.

اعتیاد به سیگار

تقریباً همه کسانی که سیگار می‌کشند یا از محصولات دارای توتون استفاده می‌کنند زمان و نحوه آغاز اعتیادشان و این که هیچگاه قصد معتاد شدن را نداشته‌اند به یاد دارند. با توجه به اینکه اعتیاد، ترکیبات بیوشیمیایی مغز را تغییر می‌دهد، هر چه زودتر مصرف سیگار آغاز شود، ترک آن دشوارتر می‌شود. جوانان بیشتر از دیگران در معرض اعتیاد قرار دارند. زیرا مواد اعتیادآور مانند توتون سیستم پاداش مغز را فعال می‌کنند که این سیستم همچنان در نوجوانان در حال شکل‌گیری است. این بخش از مغز نقش بسیار مهمی در ایجاد خاطرات و رفتارهای اعتیادآور دارد. افرادی که به محصولات تولید شده از تنباکو اعتیاد دارند، نه تنها از لحاظ جسمی تمایل به ادامه استفاده از تنباکو دارند؛ بلکه از جنبه روانی نیز به علت خاطرات مرتبط با استفاده از این ماده تمایل به استفاده مجدد دارند. این خاطرات باعث ایجاد تمایل شدید به استفاده از توتون می‌شوند. عوامل ایجاد کننده این تمایل می‌توانند هر عاملی مانند موسیقی یا افراد یا مکانهای خاص باشند. اگرچه بیشتر افراد که معتاد به استفاده از سیگار هستند، از مضرات توتون آگاه هستند ولی با اینحال به مصرف آن ادامه می‌دهند و همین رفتار یکی از ویژگیهای اعتیاد می‌باشد.

چه عواملی احتمال سیگاری شدن افراد را افزایش می‌دهند؟

هرکسی که سیگار می‌کشد یا هر نوعی از محصولات ساخته شده از توتون را مصرف می‌کند در معرض خطر اعتیاد قرار دارد. عواملی که در ایجاد اعتیاد نقش دارند عبارتند از:

• عوامل ارثی : آغاز مصرف سیگار و ادامه مصرف آن می‌تواند به عوامل ارثی مرتبط باشد. عوامل ارثی می‌توانند بر واکنش گیرنده‌های سطح سلولهای عصبی مغز به میزان بالای نیکوتین سیگار تأثیر بگذارند.
• تأثیر خانواده و همسالان : احتمال سیگاری شدن کودکانی که والدینشان مصرف‌کننده سیگار هستند، بیشتر از بقیه کودکان است. همچنین کودکانی که دوستانشان سیگار می‌کشند نیز بیشتر در معرض اعتیاد به سیگار قرار دارند. تحقیقات نشان می‌دهند که مشاهده افراد در حال سیگار کشیدن در فیلمها و اینترنت می‌تواند باعث ترغیب جوانان به مصرف سیگار شود.
• سن : بیشتر افراد سیگار کشیدن را در کودکی یا نوجوانی آغاز می‌کنند. هرچه سن شخص هنگام آغاز سیگار کشیدن پایین‌تر باشد، احتمال اعتیاد شدید در سنین بزرگسالی بیشتر خواهد بود.
• افسردگی یا اختلالات دیگر روانی : تحقیقات نشان داده‌اند که بین افسردگی و مصرف سیگار ارتباط وجود دارد. افرادی دچار افسردگی، شیزوفرنی، اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD) یا دیگر انواع مشکلات روانی هستند بیشتر در معرض اعتیاد به سیگار قرار دارند.
• سوء مصرف مواد : افرادی که نوشیدنیهای الکلی و مواد مخدر مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض اعتیاد به سیگار قرار دارند.

علائم معمول اعتیاد به سیگار

علائم معمول اعتیاد به سیگار و نیکوتین عبارتند از:

• نیاز به مصرف هرچه بیشتر سیگار جهت احساس رضایت
• علائم ناشی از خماری مانند بی‌حوصلگی
• مصرف بیش از حد توتون
• تمایل به قطع یا کاهش سیگار و عدم توانایی در قطع مصرف
• تمایل شدید به مصرف سیگار
• ادامه به مصرف توتون بر خلاف آگاهی از عواقب و خطرات آن

علائم جسمانی

علائم جسمانی اعتیاد به نیکوتین در اثر قطع مصرف و خماری ایجاد می‌شوند. خماری ناشی از قطع مصرف نیکوتین به این علت ایجاد می‌شود که مغز دیگر نمی‌تواند به طور طبیعی میزان کافی از مواد شیمیایی مانند دوپامین را تولید کند. این علائم دو ساعت پس از قطع مصرف ایجاد می‌شوند و بین 2 تا 3 روز پس از ترک تشدید می‌شوند. علائم ترک سیگار عبارتند از:

• عدم توانایی در تمرکز کردن
• اضطراب و حملات هراس (پانیک)
• افسردگی
• اختلالات خواب
• بی‌حوصلگی و ناامیدی
• افزایش اشتها و افزایش وزن

علائم روانی

پس از اینکه مغز شخص مصرف‌کننده برای اعتیاد به سیگار مجدداً سازماندهی شود، مواردی که در ارتباط با مصرف توتون هستند (محرکهای روانی) می‌توانند باعث ایجاد حس تمایل شدید به مصرف سیگار شوند. موارد متداول در ارتباط با اعتیاد به نیکوتین عبارتند از رانندگی، نوشیدن الکل، موسیقی و کار کردن.

عوارض اعتیاد به سیگار

سیگار حاوی بیش از 60 نوع ماده شیمیایی سرطان‌زا و هزاران ماده خطرناک دیگر است. حتی سیگارهای کاملاً طبیعی یا گیاهی هم دارای مواد شیمایی هستند که برای سلامتی مضر می‌باشند. سیگار تقریباً به تمامی اندامهای بدن آسیب وارد کرده و سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. در حدود نیمی از افراد سیگاری در اثر بیماریهای ناشی از توتون می‌میرند. خطر مرگ ناشی از سرطان ریه، بیماری مزمن انسدادی ریه و بیماریهای قبلی عروقی در اثر مصرف توتون در زنانی سیگاری به اندازه مردان سیگاری می‌باشد. تاثیرات منفی مصرف سیگار بر سلامتی عبارتند از :

• سرطان ریه و بیماریهای دیگر مرتبط با ریه : از هر 10 مورد سرطان ریه، 9 مورد در اثر مصرف سیگار ایجاد می‌شوند. همچنین سیگار کشیدن باعث ایجاد بیماریهای دیگر مرتبط با ریه مانند امفزیم و برونشیت مزمن می‌شود. مصرف سیگار باعث تشدید آسم نیز می‌شود.
• انواع دیگر سرطان : مصرف سیگار علت اصلی ایجاد سرطانهای مری، حنجره، گلو (فارنکس) و دهان می‌باشد و با سرطانهای مثانه، لوزالمعده، کلیه و دهانه رحم و برخی از انواع سرطان خون مرتبط می‌باشد. به طور کلی مصرف سیگار باعث ایجاد 30 درصد از سرطانهای منجر به مرگ می‌باشد.
• مشکلات قلبی و دستگاه گردش خون : مصرف سیگار خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی از جمله حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. سیگار کشیدن در حد یک تا چهار سیگار در روز هم می‌تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش دهد. در صورت ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی ، سیگار کشیدن علائم بیماری را تشدید می‌کند. اگرچه ترک سیگار خطر حملات قلبی را در سال اول تا 50 درصد کاهش می‌دهد.
• دیابت: مصرف سیگار مقاومت به انسولین را افزایش داده و درنتیجه می‌تواند باعث ایجاد دیابت نوع 2 شود. در صورت ابتلا به انسولین، سیگار کشیدن باعث تسریع ایجاد عارضه‌هایی مانند بیماریهای کلیه و مشکلات بینایی می‌شود.
• مشکلاتی بینایی: سیگار کشیدن باعث افزایش خطر مشکلات جدی بینایی مانند آب‌مروارید و ضعف بینایی و دژنراسیون ماکولا شود.
• ناباروری و ناتوانی جنسی : مصرف سیگار باعث افزایش خطر ناباروری در زنان و ناتوانی جنسی در مردان می‌شود.
• عارضه‌های مرتبط با بارداری و نوزادان: مصرف سیگار در مادران هنگام بارداری باعث افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد و سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) در نوزادان می‌شود.
• سرماخوردگی، آنفولانزا و بیماریهای دیگر: افراد سیگاری بیشتر از دیگران در معرض عفونتهای تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و برونشیت قرار دارند.
• ضعیف شدن حواس: مصرف سیگار حس چشایی و بویایی را تضعیف می‌کند و در نتیجه غذا برای فرد سیگاری اشتهاآور به نظر نمی‌رسد.
• بیماری‌های دندان و لثه: مصرف سیگار با افزایش خطر مشکلات دهان و دندان، التهاب لثه‌ها (ژنژیویت) و عفونت شدید لثه که باعث از بین رفتن سیستم حفاظتی دندان‌ها می‌شود (پریودنتیت) در ارتباط است.
• تغییرات ظاهری: مواد شیمیایی موجود در توتون می‌توانند ساختار پوست را تغییر داده و منجر به پیری زودرس و ایجاد چین و چروک شوند. همچنین مصرف سیگار باعث زرد شدن دندانها، انگشتان و ناخنها می‌شود.
• خطرات سلامتی برای دیگر افراد خانواده: افرادی که خود سیگاری نمی‌کشند ولی با افراد سیگاری زندگی می‌کنند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه و بیماریهای قبلی هستند. در صورت مصرف سیگار، کودکان در معرض SIDS، تشدید آسم، عفونت گوش و سرماخوردگی هستند.

نیکوتین و سوء مصرف مواد دیگر

مصرف نیکوتین بسیار شایع می‌باشد و بسیاری از افراد سیگاری به سوء مصرف مواد دیگری به همراه آن روی می‌آورند. الکل یکی از متداول‌ترین مواد مورد استفاده به همراه نیکوتین است و می‌تواند مانعی بر سر راه ترک اعتیاد به نیکوتین باشد. در افرادی که هنگام نوشیدن الکل سیگار می‌کشند ارتباط ذهنی بین این دو ماده وجود دارد. ترک سیگار با توجه به ادامه نوشیدن الکل دشوارتر می‌شود. سوء مصرف نیکوتین با مواد محرک دیگر مانند کوکائین نیز همراه است. مصرف این دو ماده همراه با یکدیگر تاثیرات آن‌ها را تشدید می‌کند. نیکوتین می‌تواند راه را برای مصرف مواد محرک غیرقانونی باز کند.

سیگار معمولی یا سیگار برگ؟ کدامیک خطرناک‌تراند؟

برخلاف تصور رایج، خطر سیگار برگ از سیگار معمولی کمتر نیست. مانند سیگار معمولی، مصرف سیگار برگ مشکلات زیر را ایجاد می‌کند :

تغییر مصرف از سیگار معمولی به سیگار برگ می‌تواند مضر باشد زیرا که فرد سیگاری دود سیگار برگ را همانند دود سیگار معمولی استنشاق می‌کند. هرچه سیگار بیشتری مصرف شود و هرچه دود عمیقتر استنشاق شود، خطرات بیشتری وجود دارند. اگرچه تاثیرات مصرف گاه به گاه سیگار مشخص نمی‌باشد، تنها میزان بی‌خطر مصرف سیگار این است که اصلاً سیگاری مصرف نشود. به جای انتخاب بین سیگار معمولی و سیگار برگ، مصرف محصولات ساخته شده از توتون باید کلاً متوقف شود. توتون در هیچ نوع و شکلی سالم و بی‌خطر نمی‌باشد.

چگونه می‌توان از اعتیاد به سیگار پیشگیری کرد؟

بهترین راه جلوگیری از اعتیاد به سیگار و منع کودکان از سیگار کشیدن، اینست که فرد اصلاً سراغ این ماده نرود. تحقیقات نشان داده‌اند که احتمال سیگاری شدن کودکانی که والدینشان سیگاری نیستند یا مصرف سیگار را ترک کرده‌اند بسیار کم می‌باشد. برای جلوگیری از اعتیاد نسل آینده به سیگار و بیماریهای مرتبط با آن موارد زیر را رعایت کنید:

• با فرزندان خود در مورد سیگار صحبت کنید: خطران سیگار کشیدن را به فرزندان خود گوشزد کنید و ارزش سلامتی را برای آنها یادآوری کنید. والدین در مقابل آنچه که کودکان در فیلمهای سینمایی مشاهده می‌کنند تأثیر به سزایی بر کودکان دارند.
• با فرزندان خود در ارتباط باشید : تحقیقات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن بیشتر در دوران نوجوانی به یک عادت تبدیل می‌شود. از فرزندان خود در مورد این که آیا دوستانشان سیگار می‌کشند سؤال کنید. به آنها کمک کنید تا بتوانند فشار وارده از طرف هم سن و سالان را کنترل کنند. به فرزندان خود آموزش دهید که همه انواع محصولات ساخته شده از توتون مانند سیگار برگ و توتون بدون دود نیز برای سلامتی مضر هستند.
• عدم مصرف سیگار در محیط کار و زندگی : سیگار کشیدن را در منزل ممنوع کنید. از قوانینی که مصرف سیگار در محیط کار را ممنوع اعلام می‌کنند حمایت کنید. در برنامه‌های مربوط به ترک سیگار در انواع اجتماعات و مدرسه فعال باشید.
• از قوانین مربوط به افزایش مالیات برای محصولات ساخته شده از توتون حمایت کنید : افزایش قیمت محصولات ساخته شده از توتون جوانان را از سیگار کشیدن منع می‌کند. افزایش قیمت این نوع محصولات به همراه قوانین مربوط به منع مصرف سیگار در محیط کار، بهترین روش کاهش مصرف سیگار در بزرگسالان و جلوگیری از آغاز مصرف سیگار در جوانان است.

کپی فقط با ذکر لینک و منبع بلامانع است.